Page Text
________________
(१.१.१-१)
परिब्बाजककथावण्णना
१३१
सट्ठिपदसहस्सानि गण्हन्तो सत्थारा कथितनियामेन सब्बपदानि जानाति, तस्मा गतिमन्तानं अग्गो नाम जातो। तस्सेव चायस्मतो बुद्धवचनं उग्गण्हनवीरियं, सज्झायनवीरियञ्च अ हि असदिसं अहोसि, तस्मा धितिमन्तानं अग्गो नाम जातो । तथागतं उपद्रुहन्तो चेस न अ सं उपट्ठाकभिक्खून उपट्टहनाकारेन उपट्टहति । अञपि हि तथागतं उपट्टहिंसु, न च पन बुद्धानं मनं गहेत्वा उपट्ठहितुं सक्कोन्ति, अयं पन थेरो उपट्टाकट्टानं लद्धदिवसतो पट्ठाय आरद्धवीरियो हुत्वा तथागतस्स मनं गहेत्वा उपट्टहि, तस्मा उपट्ठाकानं अग्गो नाम जातो । अत्थकुसलोति भासितत्थे, पयोजनत्थे च छेको । धम्मोति पाळिधम्मो, नानाविधो वा हेतु । ब्यञ्जनन्ति अक्खरं अत्थस्स ब्यञ्जनतो । पदेन हि ब्यञ्जितोपि अत्थो अक्खरमूलकत्ता पदस्स “अक्खरेन ब्यजितो''ति वुच्चति । अत्थस्स वियञ्जनतो वा वाक्यम्पि इध ब्यञ्जनं नाम । वाक्येन हि अत्थो परिपुण्णं ब्यञ्जीयति, यतो “ब्यञ्जनेहि विवरती"ति आयस्मता महाकच्चायनत्थेरेन वुत्तं । निरुत्तीति निब्बचनं, पञ्चविधा वा निरुत्तिनया । तेसम्पि हि सद्दरचनाविसेसेन अत्याधिगमहेतुतो इध गहणं युज्जति । पुब्बापरं नाम पुब्बापरानुसन्धि, सुत्तस्स वा पुब्बभागेन अपरभागस्स संसन्दनं । भगवता च पञ्चविधएतदग्गट्ठानेन धम्मसेनापतिना च पञ्चविधकोसल्लेन पसठ्ठभावानुरूपन्ति सम्बन्धो । धारणबलन्ति धारणसङ्खातं बलं, धारणे वा बलं, उभयत्थापि धारेतुं सामत्थियन्ति वुत्तं होति । दस्सेन्तो हुत्वा, दस्सनहेतूतिपि अत्थो । तञ्च खो अत्थतो वा ब्यञ्जनतो वा अनूनमनधिकन्ति अवधारणफलमाह । न अञथा दट्टब्बन्ति पन निवत्तेतब्बत्थं । न अज्ञथाति च भगवतो सम्मखा सताकारतो न अञथा. न पन भगवता देसिताकारतो। अचिन्तेय्यानुभावा हि भगवतो देसना, एवञ्च कत्वा “सब्बप्पकारेन को समत्थो विज्ञातु"न्ति हेट्ठा वृत्तवचनं समत्थितं होति, इतरथा भगवता देसिताकारेनेव सोतुं समत्थत्ता तदेतं न वत्तब्बं सिया । यथावुत्तेन पन अत्थेन धारणबलदस्सनञ्च न विरुज्झति सुताकाराविरुज्झनवसेन धारणस्स अधिप्पेतत्ता, अञथा भगवता देसिताकारेनेव धारितुं समत्थनतो हेट्ठा वुत्तवचनेन विरुज्झेय्य । न हेत्थ द्विन्नं अत्थानं अत्थन्तरतापरिहारो युत्तो तेसं द्विन्नम्पि अत्थानं सुतभावदीपनेन एकविसयत्ता, इतरथा थेरो भगवतो देसनाय सब्बथा पटिग्गहणे पच्छिमत्थवसेन समत्थो, पुरिमत्थवसेन च असमत्थोति आपज्जेय्याति।
“यो परो न होति, सो अत्ता'"ति वुत्ताय नियकज्झत्तसङ्घाताय सन्ततिया पवत्तनको तिविधोपि मे-सद्दो, तस्मा किञ्चापि नियकज्झत्तसन्ततिवसेन एकस्मिं येवत्थे मे-सदो दिस्सति, तथापि करणसम्पदानसामिनिद्देसवसेन विज्जमानविभत्तिभेदं सन्धाय वुत्तं "तीसु अत्थेसु दिस्सती"ति, तीसु विभत्तियत्थेसु अत्तना सञ्जत्तविभत्तितो दिस्सतीति
131
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009985 |
| Book Title | Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 516 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith, Buddhism, R000, & R005 |
| File Size | 19 MB |