Page Text
________________
४४
दीघनिकाये महावग्गटीका
66
द्वादसपदिके पटिच्चसमुप्पादे इध यानि द्वे पदानि अग्गहितानि, तेसं अग्गहणे कारणं पुच्छित्वा विस्सज्जेतुकामो तेसं गहेतब्बाकारं ताव दस्सेन्तो “ एत्थ पना "तिआदिमाह । पच्चक्खभूतं पच्चुप्पन्नभवं पठमं गत्वा तदनन्तरं अनागतं “दुतियन्ति गहणे अतीतो ततियो होतीति आह 'अविज्जा सङ्घारा हि अतीतो भवो 'ति । ननु चेत्थ अनागतस्सापि भवस्स गहणं न सम्भवति पच्चुप्पन्नवसेन अभिनिवेसस्स जोतितत्ताति ? सच्चमेतं, कारणे पन गहिते फलं गहितमेव होतीति तथा वुत्तन्त दट्टब्बं । अपि चेत्थ अनागतोपि अद्धा अत्थतो सङ्गहितो एव, यतो परतो “नामरूपपच्चया सळायतन'"न्तिआदिना अनागतद्धसङ्गहिका देसना पवत्ता । तेहीति अविज्जासङ्घारेहि आरम्मणभूतेहि । न घटियति न सम्बज्झति । महापुरिसो हि पच्चुप्पन्नवसेन अभिनिविट्ठोति अघटने कारणमाह । अदिट्ठेहीति अनवबुद्धेहि, इत्थम्भूतलक्खणे चेतं करणवचनं । सति अनुबोधे पटिवेधेन भवितब्बन्ति आह “न सक्का बुद्धेन भवितु "न्ति । इमिनाति महासत्तेन । तेति अविज्जासङ्घारा । भवउपादानतण्हावसेनेवाति भवउपादानतण्हादस्सनवसेनेव । दिट्ठा तंसभावतंसहगतेहि तेहि समानयोगक्खमत्ता | विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि० २.५७०) कथिताव, तस्मा न इध कथेतब्बाति अधिप्पायो ।
५८. पच्चयतोति हेतुतो, सङ्घारतोति अत्थो । “किम्हि नु खो सति जरामरणं होती”तिआदिना हि हेतुपरम्परावसेन फलपरम्पराय वुच्चमानाय " किम्हि नु खो सति विञ्ञाणं होती"ति विचारणाय “सङ्घारे खो सति विञ्ञाणं होती 'ति विञ्ञाणस्स विसेसकारणभूते सङ्घारे अग्गहिते ततो विञ्ञाणं पटिनिवत्तति नाम, न सब्बपच्चयतो । तेनेवाह “ नामरूपे खो सति विञ्ञाणं होती 'ति ( दी० नि० २.५८), नामम्पि चेत्थ सहजातादिवसेनेव पच्चयभूतं अधिप्पेतं, न कम्मूपनिस्सयवसेन पच्चुप्पन्नवसेन अभिनिविसस्स जोतितत्ता । आरम्मणतोति अविज्जासङ्घारसङ्घातआरम्मणतो, अतीतभवसङ्घातआरम्मणतो वा । अतीतद्धपरियापन्ना हि अविज्जासङ्घारा । यतो पटिनिवत्तमानं विञ्ञाणं अतीतभवतोपि पटिनिवत्तति नाम | उभयम्पीति पटिसन्धिविञ्ञाणम्पि विपस्सनाविञ्ञाणम्पि । नामरूपं नातिक्कमतीति पच्चयभूतं, आरम्मणभूतञ्च नामरूपं नातिक्कमति तेन विना अवत्तनतो । तेनाह “ नामरूपतो परं न गच्छतीति ।
Jain Education International
(१९.५८-५८)
विञ्ञणे नामरूपस्स पच्चये होन्तेति विञ्ञाणे नामस्स, रूपस्स, नामरूपस्स च पच्चये होन्ते । नामरूपे च विञ्ञणस्स पच्चये होन्तेति तथा नामे, रूपे, नामरूपे च
44
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |