Page Text
________________
(९.३७३-३७३)
उद्देसवारकथावण्णना
२७५
पञ्चवोकारभवे अरूपधम्मानं रूपपटिबद्धवुत्तितो च वेदनाय कायादिअनुपस्सनाप्पसङ्गेपि आपन्ने ततो असम्मिस्सतो ववत्थानं दस्सनत्थं, घनविनिब्भोगादिदस्सनत्थञ्च दुतियं वेदनाग्गहणं, तेन न वेदनायं कायानुपस्सी, चित्तधम्मानुपस्सी वा, अथ खो वेदनानुपस्सी एवाति वेदनासङ्खाते वत्थुस्मिं वेदनानुपस्सनाकारस्सेव दस्सनेन असम्मिस्सतो ववत्थानं दस्सितं होति । तथा “यस्मिं समये सुखा वेदना, न तस्मिं समये दुक्खा, अदुक्खमसुखा वा वेदना, यस्मिं वा पन समये दुक्खा, अदुक्खमसुखा वा वेदना, न तस्मिं समये इतरा वेदना"ति वेदनाभावसामओ अवत्वा तं तं वेदनं विनिब्भुज्जित्वा दस्सनेन घनविनिब्भोगो धुवभावविवेको दस्सितो होति, तेन तासं खणमत्तावट्ठानदस्सनेन अनिच्चताय, ततो एव दुक्खताय, अनत्तताय च दस्सनं विभावितं होति । घनविनिब्भोगादीति आदि-सद्देन अयम्पि अत्थो वेदितब्बो । अयहि वेदनायं वेदनानुपस्सी एव, न अञधम्मानुपस्सी । किं वुत्तं होति- यथा नाम बालो अमणिसभावेपि उदकपुब्बुळके मणिआकारानुपस्सी होति, न एवं अयं ठितिरमणीयेपि वेदयिते, पगेव इतरस्मिं मनुञाकारानुपस्सी, अथ खो खणपभङ्गुरताय, अवसवत्तिताय किलेसासुचिपग्घरणताय च अनिच्चअनत्तअसुभाकारानुपस्सी, विपरिणामदुक्खताय, सङ्खारदुक्खताय च विसेसतो दुक्खानुपस्सी येवाति । एवं चित्त धम्मेसुपि यथारहं पुनवचने पयोजनं वत्तब्बं । लोकिया एव सम्मसनचारस्स अधिप्पेतत्ता । "केवलं पनिधा"तिआदिना "इध एत्तकं वेदितब्बन्ति वेदितब्बपरिच्छेदं दस्सेति । “एस नयो"ति इमिना यथा चित्तं, धम्मा च अनुपस्सितब्बा, तथा तानि अनुपस्सन्तो चित्ते चित्तानुपस्सी, धम्मेसु धम्मानुपस्सीति वेदितब्बोति इममत्थं अतिदिसति । दुक्खतोति दुक्खसभावतो, दुक्खन्ति अनुपस्सितब्बाति अत्थो । सेसपदद्वयेपि एसेव नयो ।
यो सुखं दुक्खतो अद्दाति यो भिक्खु सुखं वेदनं विपरिणामदुक्खताय “दुक्खा'ति पञाचक्खुना अद्दक्खि । दुक्खं अद्दक्खि सल्लतोति दुक्खं वेदनं पीळाजननतो, अन्तोतुदनतो, दुन्नीहरणतो च सल्लतो अद्दक्खि पस्सि । अदुक्खमसुखन्ति उपेक्खावेदनं । सन्तन्ति सुखदुक्खानि विय अनोळारिकताय, पच्चयवसेन वूपसन्तसभावताय च सन्तं । अनिच्चतोति हुत्वाअभावतो, उदयवयवन्ततो, तावकालिकतो, निच्चपटिपक्खतो च “अनिच्च"न्ति यो अद्दक्खि । स वे सम्म।सो भिक्खु एकंसेन, परिब्यत्तं वा वेदनाय सम्मापस्सनकोति अत्थो ।
दुक्खातिपीति सङ्खारदुक्खताय दुक्खा इतिपि । तं दुक्खस्मिन्ति सब्बं तं वेदयितं
275
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |