________________
२७४
दीघनिकाये महावग्गटीका
आदि-सद्देन मनुञ्ञनिच्चतादिसङ्गहो दट्ठब्बो । असुभासुखभावादीनन्ति एत्थ पन आदि - सद्देन अमनुञ्ञअनिच्चतादीनं । तेनाति अनुरोधादिप्पहानवचनेन । “योगानुभावो ही "तिआदि वुत्तस्सेवत्थस्स पाकटकरणं । योगानुभावो हि भावनानुभावो । योगसमत्थोति योगमनुयुञ्जतुं समत्थो । पुरिमेन हि “अनुरोधविरोधविप्पमुत्तो’तिआदिवचनेन भावनं अनुयुत्तस्स आनिसंसो वुत्तो, दुतियेन भावनं अनुयुञ्जन्तस्स पटिपत्ति । न हि अनुरोधविरोधादीहि उपहुतस्स भावना इज्झति ।
अनुपस्सीति एत्थाति “अनुपस्सी" ति एतस्मिं पदे लब्भमानाय अनुपस्सनाय अनुपस्सनाजोतनाय कम्मट्ठानं वुत्तन्ति एवमत्थो दट्ठब्बो, अञ्ञथा “अनुपस्सनाया 'ति करणवचनं न युज्जेय्य | अनुपस्सना एव हि कम्मट्ठानं, न एत्थ आरम्मणं अधिप्पेतं, युज्जति वा । कायपरिहरणं वुत्तन्ति सम्बन्धो । कम्मट्ठानपरिहरणस्स चेत्थ अत्थसिद्धत्ता " कायपरिहरण " त्वेव वृत्तं । कम्मट्ठानिकस्स हि कायपरिहरणं यावदेव कम्मट्ठानं परिहरणत्थन्ति । कम्मट्ठानपरिहरणस्स वा 'आतापी' तिआदिना (दी० नि० २.३७३) वुच्चमानत्ता " कायपरिहरण " त्वेव वृत्तं । कायग्गहणेन वा नामकायस्सापि गहणं, न रूपकायस्सेव, तेनेव कम्मट्ठानपरिहरणम्पि सङ्ग्रहितं होति एवञ्च कत्वा "विहरतीति एत्थ वृत्तविहारेना "ति एत्थग्गहणञ्च समत्थितं होति “कायानुपस्सी विहरती 'ति विहारस्स विसेसेत्वा वृत्तत्ता । “आतापी' 'तिआदि पन सङ्क्षेपतो वुत्तस्स कम्मट्ठानपरिहरणस्स सह साधनेन वित्थारेत्वा दस्सनं । आतापेनाति आतापग्गहणेन । “सतिसम्पजञेना 'तिआदी सुपि एसेव नयो । सब्बत्थककम्मट्ठानन्ति बुद्धानुस्सति, मेत्ता, मरणस्सति, असुभभावना च । इदहि चतुक्कं योगिना परिहरियमानं “ सब्बत्थककम्मट्ठान "न्ति वुच्चति, सब्बत्थ कम्मट्ठानानुयोगस्सारक्खभूतत्ता सतिसम्पजञ्ञबलेन अविच्छिन्नस्स परिहरितब्बत्ता सतिसम्पञ्जञग्गहणेन तस्स वृत्तता वृत्ता । सतिया वा समथो वुत्तो तस्सा समाधिक्खन्धेन सङ्ग्रहितत्ता ।
Jain Education International
66
(९.३७३-३७३)
विभङ्गे (विभं० कायानुपस्सनानिद्देसे) पन अत्थो वृत्तोति योजना । तेनाति सद्दत्थं अनादियित्वा भावत्थस्सेव विभजनवसेन पवत्तेन विभङ्गपाठेन सह । अट्ठकथानयोति सद्दत्थस्सापि विवरणवसेन यथारहं वुत्तो अत्थसंवण्णनानयो । यथा संसन्दतीति यथा अत्थतो, अधिप्पायतो च अविलोमेन्तो अञ्ञदत्थु संसन्दति समेति, एवं वेदितब्बो ।
वेदनादीनं पुन वचनेति एत्थ निस्सयपच्चयभाववसेन चित्तधम्मानं वेदनासन्निस्सितत्ता,
274
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org