Page Text
________________
२६०
दीघनिकाये महावग्गटीका
इमिना इमस्स मग्गस्स अनेकमग्गभावाभावं विय अनिब्बानगामिभावाभावञ्च दस्सेति । केन असहायेन । असहायता च दुविधा अत्तदुतियताभावेन वा, या “वूपकट्टकायता”ति वुच्चति, तण्हादुतियताभावेन वा, या "पविवित्तचित्तता" ति वुच्चति । तेनाह “वूपकट्ठेन पविवित्तचित्तेना "ति । सेट्टोपि लोके “एको "ति वुच्चति " याव परे एकाहं वो करोमी "तिआदीसूति आह “ एकस्साति सेट्ठस्सा " ति । यदि संसारतो निस्सरणट्ठो अयनट्ठो, अञ्ञेसम्पि उपनिस्सयसम्पन्नानं साधारणतो, कथं भगवतोति आह " किञ्चापी 'तिआदि । इमस्मिं खोति एत्थ खो- सद्दो अवधारणे तस्मा इमस्मिं येवाति अत्थो। देसनाभेदोयेव हेसो, यदिदं " मग्गो" ति वा " अयनोति वा । अयन - सद्दो वा कम्मकरणादिविभागो । तेनाह " अत्थतो पन एको वा "ति ।
नानामुखभावनानयप्पवत्तोति कायानुपस्सनादिमुखेन
तत्थापि
आनापानादिमुखेन भावनानयेन पवत्तो । एकायनन्ति एकगामिनं, निब्बानगामिनन्ति अत्थो । निब्बानञ्हि अदुतियभावतो, सेट्ठभावतो च " एक "न्ति वुच्चति । यथाह “एकहि सच्चं न दुतीयमत्थी 'ति । (सु० नि० ८९० ) " यावता भिक्खवे धम्मा सङ्खता वा असङ्खता वा विरागो तेसं अग्गं अक्खायती 'ति । (अ० नि० १.४.३४; इतिवु० ९० ) खयो एव अन्तोति खयन्तो, जातिया खयन्तं दिट्ठवाति जातिखयन्तदस्सी । अविभागेन सब्बेपि सत्ते हितेन अनुकम्पतीति हितानुकम्पी । अतरिंसूति तरिंसु । पुब्बेति पुरिमका बुद्धा, पुब्बे वा अतीतकाले ।
(९.३७३-३७३)
तन्ति ते वचनं तं वा किरियावुत्तिवाचकत्तं न युज्जति । न हि सङ्खेय्यप्पधानताय सत्तवाचिनो एकसद्दस्स किरियावृत्तिवाचकता अस्थि । “सकिम्पि उद्धं गच्छेय्या' "तिआदीसु (अ० नि० २.७.७२) विय सकिं अयनोति इमिना व्यञ्जनेन भवितब्बं । एवमत्थं योजेत्वाति “एकं अयनं अस्सा "ति एवं समासपदत्थं योजेत्वा । उभयथापीति पुरिमनयेन, पच्छिमनयेन च । न युज्जति इधाधिप्पेतमग्गस्स अनेकवारं पवत्तिसब्भावतो । तेनाह “कस्मा" तिआदि । "अनेकवारम्पि अयती 'ति पुरिमनयस्स अयुत्ततादस्सनं, "अनेकञ्चस्स अयनं होती 'ति पच्छिमनयस्स ।
Jain Education International
इमस्मिं पदेति “एकायनो अयं भिक्खवे मग्गो" ति इमस्मिं वाक्ये, इमस्मिं वा “पुब्बभागमग्गो, लोकुत्तरमग्गो "ति विधानपदे । मिस्सकमग्गोति लोकियेन मिस्सको
260
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |