________________
(९.३७३-३७३)
उद्देसवारकथावण्णना
२६१
लोकुत्तरमग्गो । विसुद्धिआदीनं निप्परियायहेतुकं सङ्गण्हन्तो आचरियत्थेरो “मिस्सकमग्गो'ति आह । इतरो परियायहेतु इधाधिप्पेतोति "पुब्बभागमग्गो"ति अवोच ।
सदं सुत्वाति “कालो भन्ते धम्मसवनाया"ति कालारोचनसदं पच्चक्खतो, परम्पराय च सुत्वा। एवं उक्खिपित्वाति एवं “सुन्दरं मनोहरं इमं कथं छड्डेमाति अछड्डेन्ता उच्छुभारं विय पग्गहेत्वा न विचरन्ति। आलुळेतीति विलुळितो आकुलो होतीति अत्थो । एकायनमग्गो वुच्चति पुब्बभागसतिपट्ठानमग्गोति एत्तावता इधाधिप्पेतत्थे सिद्धे तस्सेव अलङ्कारत्थं सो पन यस्स पुब्बभागमग्गो, तं दस्सेतुं “मग्गानट्ठङ्गिको"तिआदिका गाथापि पटिसम्भिदामग्गतोव आनेत्वा ठपिता ।
निब्बानगमनद्वेनाति निब्बानं गच्छति अधिगच्छति एतेनाति निब्बानगमनं, सोयेव अविपरीतसभावताय अत्थो, तेन निब्बानगमनटेन, निब्बानाधिगमूपायतायाति अत्थो । मग्गनीयद्वेनाति गवेसितब्बताय । “गमनीयढेना''ति वा पाठो, उपगन्तब्बतायाति अत्थो । "रागादीही"ति इमिना रागदोसमोहानंयेव गहणं "रागो मलं, दोसो मलं, मोहो मल"न्ति (विभं० ९२४) वचनतो। “अभिज्झाविसमलोभादीही"ति पन इमिना सब्बेसम्पि उपक्किलेसानं सङ्गण्हनत्थं ते विसुं उद्घटा । “सत्तानं विसुद्धिया''ति वुत्तस्स अत्थस्स एकन्तिकतं दस्सेन्तो "तथा ही"तिआदिमाह । कामं “विसुद्धिया''ति सामञजोतना, चित्तस्सेव पन विसुद्धि इधाधिप्पेताति दस्सेतुं "रूपमलवसेन पना"तिआदि वुत्तं । न केवलं अट्ठकथावचनमेव, अथ खो इदं एत्थ आहच्च भासितन्ति दस्सेन्तो "तथा ही"तिआदिमाह।
सा पनायं चित्तविसुद्धि सिज्झमाना यस्मा सोकादीनं अनुप्पादाय संवत्तति, तस्मा वुत्तं "सोकपरिदेवानं समतिक्कमाया"तिआदि । तत्थ सोचनं आतिब्यसनादिनिमित्तं चेतसो सन्तापो अन्तोनिज्झानं सोको। ज्ञातिब्यसनादिनिमित्तमेव सोकावतिण्णतो “कहं एकपुत्तक कहं एकपुत्तका'तिआदिना (म० नि० २.३५३, ३५४; सं० नि० १.२.६३) परिदेवनवसेन वाचाविप्पलापो परिदवनं परिदेवो। आयतिं अनुप्पज्जनं इध समतिक्कमोति आह “पहानाया"ति। तं पनस्स समतिक्कमावहतं निदस्सनवसेन दस्सेन्तो "अयज्ही"तिआदिमाह ।
तत्थ यं पुब्बे, तं विसोधेहीति अतीतेसु खन्धेसु तण्हासंकिलेसविसोधनं वुत्तं । पच्छाति
261
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org