Page Text
________________
२४२
दीघनिकाये महावग्गटीका
(८.३५९-३५९)
पन इट्ठाकारसम्भोगादिवसेन पवत्तनतो आरम्मणे निप्पदेसतो पवत्ति । फुसनादिभावेन हि आरम्मणग्गहणं एकदेसानुभवनं, वेदयितभावेन गहणं यथाकामं सब्बानुभवनं, एवंसभावानेव तानि गहणानीति न वेदनाय विय फस्सादीनम्पि यथा सककिच्चकरणेन सामिभावानुभवनं चोदेतब्बं । विजानन्तन्ति परिच्छिन्दनवसेन विसेसतो जानन्तं । विज्ञाणहि मिनितब्बवत्थु नाळिया मिनन्तो पुरिसो विय आरम्मणं परिच्छिज्ज विभावेन्तं पवत्तति, न सञा विय सञ्जाननमत्तं हुत्वा । तथा हि अनेन कदाचि लक्खणत्तयविभावनापि होति, इमेसं पन फस्सादीनं तस्स तस्स पाकटभावो पच्चयविसेससिद्धस्स पुब्बभागस्स वसेन वेदितब्बो ।
एवं तस्स तस्सेव पाकटभावेपि “सब्, भिक्खवे, अभिनेय्य"न्ति (सं० नि० २.४.४६; पटि० म० १.३), "सब्बञ्च खो, भिक्खवे, अभिजानन्ति (सं० नि० २.४.२७) च एवमादि वचनतो सब्बे सम्मसनुपगा धम्मा परिग्गहेतब्बाति दस्सेन्तो "तत्थ यस्सा"तिआदिमाह । तत्थ फस्सपञ्चमकेयेवाति अवधारणं तदन्तोगधत्ता तग्गहणेनेव गहितत्ता चतुन्नं अरूपक्खन्धानं । फस्सपञ्चमकग्गहणहि तस्स सब्बस्स सब्बचित्तुप्पादसाधारणभावतो । तत्थ च फस्सचेतनाग्गहणेन सब्बसङ्खारक्खन्धधम्मसङ्गहो चेतनप्पधानत्ता तेसं। तथा हि सुत्तन्तभाजनीये सङ्घारक्खन्धविभङ्गे “चक्खुसम्फस्सजा चेतना''तिआदिना (विभं० २१) चेतनाव विभत्ता, इतरे पन खन्धा सरूपेनेव गहिता ।
वत्थुनिस्सिताति एत्थ वत्थु-सद्दो करजकायविसयो, न छब्बत्थुविसयोति । कथमिदं विज्ञायतीति आह "यं सन्धाय वुत्त"न्ति । कत्थ पन वुत्तं ? सामञफलसुत्ते। सोति करजकायो । “पञ्चक्खन्धविनिमुत्तं नामरूपं नत्थी"ति इदं अधिकारवसेन वुत्तं | अञथा हि खन्धविनिमुत्तम्पि नामं अत्थेवाति । अविज्जादिहेतुकाति अविज्जातण्हुपादानादिहेतुका । “विपस्सनापटिपाटिया अनिच्चं दुक्खं अनत्ताति सम्मसन्तो विचरती"ति इमिना बलवविपस्सनं वत्वा पुन तस्स उस्सुक्कापनं, विसेसाधिगमञ्च दस्सेन्तो "सो"तिआदिमाह।
इधाति इमस्मिं सक्कपहसुत्ते। वेदनावसेन चेत्थ अरूपकम्मट्ठानकथने कारणं हेट्ठा वुत्तनयमेव । यथावुत्तेसु च तीसु कम्मट्ठानाभिनिवेसेसु वेदनावसेन कम्मट्ठानाभिनिवेसो सुकरो वेदनानं विभूतभावतोति दस्सेतुं “फस्सवसेन ही"तिआदि वुत्तं । “न पाकटं होती"ति इदं सक्कपमुखानं तेसं देवानं यथा वेदना विभूता हुत्वा उपट्ठाति, न एवं
242
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |