________________
२३८
दीघनिकाये महावग्गटीका
(८.३५८-३५८)
अभिधम्मट्ठकथायं (ध० स० अट्ठ० ११२५) विभावितानम्पि तेसं दिठ्ठधम्मिकेपि सम्परायिके पिआदीनवे दस्सेन्तो “आवासमच्छरियेन पना"तिआदिमाह। एत्थाति एतेसु इस्सामच्छरियेसु, एतेसु वा आवासमच्छरियादीसु पञ्चसु मच्छरियेसु । सारं सीसेन उक्खिपित्वाव विचरति तत्थ लग्गचित्तताय, निहीनज्झासयताय च । ममाति मया, अयमेव वा पाठो। लोहितम्पि मुखतो उग्गच्छति चित्तविघातेन संतत्तहदयताय । कुच्छिविरेचनम्पि होति अतिजलग्गिनो। अञो विभवपटिवेधधम्मो अरियानंयेव होति, ते च तं न मच्छरायन्ति मच्छरियस्स सब्बसो पहीनत्ता। पटिवेधधम्मे मच्छरियस्स असम्भवो एवाति आह "परियत्तिधम्ममच्छरियेन चा"ति । वण्णमच्छरियेन दुब्बण्णो, धम्ममच्छरियेन एळमूगो दुप्पो होति ।
"अपिचा"तिआदि पञ्चन्नं मच्छरियानं वसेन कम्मसरिक्खकविपाकदस्सनं । आवासमच्छरियेन लोहगेहे पच्चति परेसं आवासपच्चयहितसुखनिसेधनतो। कुलमच्छरियेन अप्पलाभो होति परेहि कुलेसु लद्धब्बलाभनिसेधनतो, अप्पलाभोति च अलाभोति अत्थो । लाभमच्छरियेन गूथनिरये निब्बत्तति लाभहेतु परेहि लद्धब्बस्स अस्सादनिसेधनतो। सब्बथापि निरस्सादो हि गृथनिरयो। वण्णो नाम न होतीति सरीरवण्णो, गुणवण्णोति दुविधोपि वण्णो नाममत्तेनपि न होति, तत्थ तत्थ निब्बत्तमानो विरूपो एव होति । सम्पत्तिनिगूहनसभावेन मच्छरियेन विरूपिते सन्ताने येभुय्येन गुणा पतिठ्ठमेव न लभन्ति, ये च पतिगृहेय्यु, तेसम्पि वसेनस्स वण्णो न भवेय्य । ते हि तस्स लोके रत्तिं खित्ता सरा विय न पञ्जायन्ति । धम्ममच्छरियेन कुक्कुळनिरये। सोतापत्तिमग्गेन पहीयति अपायगमनीयभावतो। वेरादीहि न परिमुच्चन्तियेव तप्परिमुच्चनाय इच्छाय अप्पत्तब्बत्ता जातिआदिधम्मानं सत्तानं जातिआदीहि विय ।
तिण्णा मेत्थ कङ्घाति म-कारो पदसन्धिकरो । एतस्मिं पव्हेति एतस्मिं “किंसंयोजना नु खो''ति एवं ज्ञातुं इच्छिते अत्थे | तुम्हाकं वचनं सुत्वाति “इस्सामच्छरियसंयोजना"ति एवं पवत्तं तुम्हाकं विस्सज्जनवचनं सुत्वा । कडा तिण्णाति यथापुच्छिते अत्थे संसयो तरितो विगतो देसनानुस्सरणमत्तेन, न समुच्छेदवसेनाति आह "न मग्गवसेना"तिआदि । अयम्पि कथंकथा विगताति कवाय विगतत्ता एव तस्सा पवत्तिआकारविसेसभूता "इदं कथ इदं कथ"न्ति अयम्पि कथंकथा विगता अपगता।
३५८. निदानादीनि महानिदानसुत्तवण्णनायं (दी० नि० अट्ठ० २.९५) वुत्तत्थानेव ।
238
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org