Page Text
________________
९०
दीघनिकाये महावग्गटीका
अरूपिनो खन्धा ''तिआदिका पञ्ञापना होति । चेतनापधानत्ता सङ्घारक्खन्धधम्मानं “ सङ्घारानं चेतनाकारे "तिआदि वृत्तं । तथा हि सुत्तन्तभाजनीये सङ्घारक्खन्धविभजने " या चेतना सञ्चेतना सञ्चेतयितत्तन्ति (विभं० २४९ अभिधम्मभाजनीये) चेतनाव निद्दिट्ठा । असतीति असन्तेसु । वचनविपल्लासेन हि एवं वृत्तं । चत्तारो खन्धे वत्युं कत्वाति वेदना सञ्ञा चित्तं चेतनादयोति इमे चतुक्खन्धसञ्ञिते निस्सयपच्चयभूते धम्मे वत्युं कत्वा । अयञ्च नयो पञ्चद्वारेपि सम्भवतीति “मनोद्वारे "ति विसेसितं । अधिवचनसम्फस्सवेवचनोति अधिवचनमुखेन पञ्ञत्तिमुखेन गहेतब्बत्ता “अधिवचनसम्फस्सो "ति लद्धनामो । सोति मनोसम्फस्सो | पञ्चवोकारे च हृदयवत्युं निस्साय लब्भनतो रूपकाये पञ्ञयतेव, अयं पन नयो इध न इच्छितो वेदनादिपटिक्खेपवसेन असम्भवपरियायस्स जोतितत्ताति " पञ्चपसादे वत्थं कत्वा उप्पज्जेय्या "ति अत्थो वुत्तो । न हि वेदनासन्निस्सयेन विना पञ्चपसादे वत्युं कत्वा मनोसम्फस्सस्स सम्भवो अत्थि । उप्पत्तिट्ठाने असति अनुप्पत्तिट्ठानतो फलस्स उप्पत्ति नाम कदाचिपि नत्थीति इममत्थं यथाधिगतस्स अत्थस्स निदस्सनवसेन दस्सेन्तो " अम्बरुक्खे 'तिआदिमाह । रूपकायतोति केवलं रूपकायतो । तस्साति मनोसम्फस्सस्स ।
विरोधिपच्चयसन्निपाते विभूततरा विसदिसुप्पत्ति, तस्मिं वा सति अत्तनो सन्ताने विज्जमानस्सेव विसदिसुप्पत्तिहेतुभावो रुप्पनाकारो । सो एव रूप्पनाकारो वत्थुसप्पटिघादिकं तं तं लीनमत्थं गमेतीति लिङ्गं । तस्स तस्स सञ्जाननहेतुतो निमित्तं । तथा तथा उद्दिसितब्बतो उद्देसोति एवमेत्थ आकारादयो अत्थतो वेदितब्बा । वत्थारम्मणानं अञ्ञमञ्ञपटिहननं पटिघो, ततो घो जात पटिघसम्फस्सो । तेनाह " सप्पटिघ "न्तिआदि । नामकायतोति केवलं नामकायतो । तस्साति पटिघसम्फस्सस्स । सेसं पठमपहे वृत्तनयमेव ।
(२.११४ - ११४)
उभयवसेनाति नामकायो रूपकायोति उभयसन्निस्सयस्स अधिवचनसम्फस्सो पटिघसम्फस्सोति उभयसम्फस्सस्स वसेन ।
Jain Education International
विसुं विसुं पच्चयं दस्सेत्वाति ब्यतिरेकमुखेन पच्चेकं नामकायरूपकायसञ्जितं पच्चयं दस्सेत्वा । तेसन्ति फस्सानं । अविसेसतोति विसेसं अकत्वा सामञ्ञतो । दस्सेतुन्ति ब्यतिरेकमुखेनेव दस्सेतुं । एसेव हेतूति एस छसुपि द्वारेसु पवत्तो नामरूपसङ्घातो हेतु यथारहं द्विन्नम्पि फस्सानं । इदानि तं यथारहं पवत्तिं विभजित्वा दस्सेतुं "चक्खुद्वारादीसु ही "तिआदि वृत्तं ।
90
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |