Page Text
________________
दीघनिकाये महावग्गटीका
(२.९८-९८)
८४
“नामरूपपच्चया फस्सो''ति इदं वुत्तन्ति योजना । अभिधम्मभाजनीयेपि इममेव पच्चयं सन्धाय "नामरूपपच्चया फस्सो'"ति वुत्तन्ति तदट्ठकथायं (विभं० अट्ठ० २४३) “पच्चयविसेसदस्सनत्थञ्चेव महानिदानदेसनासनहत्थञ्चा"ति अत्थवण्णना कता । पच्चयानन्ति जातिआदीनं पच्चयधम्मानं । निदानं कथितन्ति जरामरणादिकस्स निदानत्तं कथितं एकंसिको पच्चयभावो कथितो। तहि तेसं पच्चयभावे अब्यभिचारीति दस्सेतुं “इति खो पनेत"न्तिआदिना उपरि देसना पवत्ता। निजटेति निज्जालके । निग्गुम्बेति निक्खेपे । पदद्वयेनापि आकुलाभावमेव दस्सेति, तस्मा अनाकुलं अब्याकुलं महन्तं पच्चयनिदानमेत्थ कथितन्ति महानिदानं सुत्तं अञथाभावस्स अभावतो ।
९८. तेसं तेसं पच्चयानन्ति तेसं तेसं जातिआदीनं पच्चयानं । यस्मा पच्चयभावो नाम तेहि तेहि पच्चयेहि अनूनाधिकेहेव तस्स तस्स फलस्स सम्भवतो तथो तच्छो, तप्पकारो वा सामग्गिउपगतेसु पच्चयेसु मुहुत्तम्पि तथो निब्बत्तनधम्मानं असम्भवाभावतो । अवितथो अविसंवादनको विसंवादनाकारविरहितो अजधम्मपच्चयेहि अञधम्मानुप्पत्तितो । "अनजथा"ति वुच्चति अचथाभावस्स अभावतो। तस्मा "तथं अवितथं अनजथं पच्चयभावं दस्सेतु"न्ति वुत्तं । परियायति अत्तनो फलं परिग्गहेत्वा वत्ततीति परियायो, हेतूति आह "परियायेनाति कारणेना"ति | सब्बेन सब्बन्ति देवत्तादिना सब्बभावेन सब्बा जाति । सब्बथा सब्बन्ति तत्थापि चातुमहाराजिकादिसब्बाकारेन सब्बा, निपातद्वयमेतं, निपातञ्च अब्ययं, तञ्च सब्बलिङ्गविभत्तिवचनेसु एकाकारमेव होतीति पाळियं “सब्बेन सब्बं सब्बथा सब्ब"न्ति वुत्तं। अस्थवचने पन तस्स तस्स जातिसद्दापेक्खाय इथिअथवुत्तितं दस्सेतुं "सब्बाकारेन सब्बा"तिआदि वुत्तं । इमिनाव नयेनाति इमिना जातिवारे वुत्तेनेव नयेन । देवादीसूति आदि-सद्देन गन्धब्बयक्खादिके पाळियं (दी० नि० २.९८) आगते, तदन्तरभेदे च सङ्गण्हाति ।
इध निक्खित्तअत्थविभजनत्थेति इमस्मिं “कस्सचि किम्हिची"ति अनियमतो उद्देसवसेन वुत्तत्थस्स निद्दिसनत्थे जोतेतब्बे निपातो, तदत्थजोतनं निपातपदन्ति अत्थो । तस्साति तस्स पदस्स । तेति धम्मदेसनाय सम्पदानभूतं थेरं वदति । सेय्यथिदन्ति वा ते कतमेति चेति अत्थो। ये हि "कस्सची'"ति, "किम्हिची"ति च अनियमतो वुत्तो अत्थो, ते कतमेति । कथेतुकम्यतापुच्छा हेसा। देवभावायाति देवभावत्थं । खन्धजातीति खन्धपातुभावो, यथा खन्धेसु उप्पन्नेसु "देवा"ति समझा होति, तथा तेसं उप्पादोति अत्थो । तेनाह “याया'"ति आह । सब्बपदेसूति “गन्धब्बानं गन्धब्बत्थाया''तिआदीसु सब्बेसु
84
.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |