________________
८०
दीघनिकाये महावग्गटीका
उप्पादट्ठिति । एसेव नयो सेसेसुपि । " पच्चयो होती "ति इदं इध लोकनाथेन तदा पच्चयपरिग्गहस्स आरद्धभावदस्सनं । सो च आरम्भो जायारुळहो “यथा च पुरिमेहि महाबोधिसत्तेहि बोधिमूले पवत्तितो, तथैव च पवत्तितो 'ति । अच्छरियवेगाभिहता दससहस्सिलोकधातु सङ्कम्पि सम्पकम्पीति दस्सेन्तो “ दिट्ठमत्तेवा" ति आदिमाह ।
Jain Education International
एतस्स धम्मस्साति एतस्स पटिच्चसमुप्पादसञ्ञितस्स धम्मस्स । सो पन यस्मा अथ भवानं तेनाह " एतस्स पच्चयधम्मस्सा 'ति, जाति आदीनं जरामरणादिपच्चयतायाति अत्थो । नामरूपपरिच्छेदो, तस्स च पच्चयपरिग्गहो न पठमाभिनिवेसमत्तेन होति, अथ खो तत्थ अपरापरं जाणुप्पत्तिसञ्जितेन अनु अनु बुज्झनेन, तदुभयाभावं पन दस्सेन्तो “जातपरिञावसेन अननुबुज्झना”ति आह । निच्चसञ्ञादीनं पजहनवसेन वत्तमाना विपस्सना धम्मे च पटिविज्झन्ती एव नाम होति परिपक्खविक्खम्भनेन तिक्खविसदभावापत्तितो, तदधिट्ठानभूता च तीरणपरिञ, अरियमग्गो च परिञ्ञापहानाभिसमयवसेन पवत्तिया तीरणपहानपरिञ्ञासङ्गहो चाति तदुभयपटिवेधाभावं दस्सेन्तो “तीरण... पे०... अप्पटिविज्झना "ति आह । तन्तं वच्च वत्थवीननत्थं तन्तवायेहि दण्डके आसञ्जित्वा पसारितसुत्तपट्टी तनीयतीति कत्वा । तं पन सुत्तसन्तानाकुलताय निदस्सनभावेन आकुलमेव गहितन्ति आह "तन्तं विय आकुलकजाता'ति । सङ्क्षेपतो वुत्तमत्थं वित्थारतो दस्सेतुं “यथा नामा "तिआदि वृत्तं । समानेन्ति पुब्बेन परं समं कत्वा आनेतुं, अविसमं उजुं कातुन्ति अत्थो । आकुलं तन्ताकुलं, तन्ताकुलं विय जाता भूताति तन्ताकुलजाता । मज्झिमं पटिपदं अनुपगन्त्वा अन्तद्वयपतनेन पच्चयाकारे खलिता आकुला ब्याकुला होन्ति । तेनेव अन्तद्वयपतनेन तंतंदिट्टिगाहवसेन परिब्भमन्ता उजुकं धम्मट्टिति कथं पटिपज्जितुं न जानन्ति । तेनाह “न सक्कोन्ति तं पच्चयाकारं उजुं कातु " न्ति । द्वे बोधिसत्तेति पच्चेकबोधिसत्तमहाबोधिसत्ते । अत्तनो धम्मतायाति अत्तनो सभावेन, परोपदेसेन विनाति अत्थो । तत्थ तत्थ गुळकजातन्ति तस्मिं तस्मिं ठाने जातगुळकम्पि गण्ठीति सुत्तगण्ठि । ततो एव गण्ठिबद्धं बद्धगण्ठिकं । पच्चयेसु पक्खलित्वाति अनिच्चदुक्खानत्तादिसभावेसु पच्चयधम्मेसु निच्चादिग्गाहवसेन पक्खलित्वा । पच्चये उजुं कातुं असक्कोन्ताति तस्सेव निच्चादिग्गाहस्स अविस्सज्जनतो पच्चयधम्मनिमित्तं अत्तनो दस्सनं उजुं कातुं असक्कोन्ता इदंसच्चाभिनिवेसकायगन्धवसेन गण्ठकजाता होन्तीति आह " द्वासट्ठि... पे०... गण्ठिबद्धाति । ये हि केचि समणा वा ब्राह्मणा वा सस्सतदिट्ठिआदिदिट्ठियो निस्सिता अल्लीना ।
(२.९५-९५)
80
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org