________________
(८.२५४-२५७)
मित्तपतिरूपकादिवण्णना
मित्तपतिरूपकादिवण्णना
२५४. इदानि यो एवं करोतो अनत्थो उप्पज्जति, अञानि वा पन यानि कानिचि भयानि येकेचि उपद्दवा येकेचि उपसग्गा, सब्बे ते बालं निस्साय उप्पज्जन्ति । तस्मा "एवरूपा बाला न सेवितब्बा'"ति बाले मित्तपतिरूपके अमित्ते दस्सेतुं चत्तारोमे, गहपतिपुत्त अमित्तातिआदिमाह । तत्थ अञदत्युहरोति सयं तुच्छहत्थो आगन्त्वा एकंसेन यंकिञ्चि हरतियेव । वचीपरमोति वचनपरमो वचनमत्तेनेव दायको कारको विय होति | अनुप्पियभाणीति अनुप्पियं भणति । अपायसहायोति भोगानं अपायेसु सहायो होति ।
२५५. एवं चत्तारो अमित्ते दस्सेत्वा पुन तत्थ एकेकं चतूहि कारणेहि विभजन्तो चतूहि खो, गहपतिपुत्तातिआदिमाह । तत्थ अञदत्थुहरो होतीति एकंसेन हारकोयेव होति । सहायस्स गेहं रित्तहत्थो आगन्त्वा निवत्थसाटकादीनं वण्णं भासति, सो “अतिविय त्वं सम्म इमस्स वण्णं भाससी''ति अनं निवासेत्वा तं देति । अप्पेन बहुमिच्छतीति यंकिञ्चि अप्पकं दत्वा तस्स सन्तिका बहुं पत्थेति । भयस्स किच्चं करोतीति अत्तनो भये उप्पन्ने तस्स दासो विय हुत्वा तं तं किच्चं करोति, अयं सब्बदा न करोति, भये उप्पन्ने करोति, न पेमेनाति अमित्तो नाम जातो। सेवति अत्थकारणाति मित्तसन्थववसेन न सेवति, अत्तनो अत्थमेव पच्चासीसन्तो सेवति ।
२५६. अतीतेन पटिसन्थरतीति सहाये आगते “हिय्यो वा परे वा न आगतोसि, अम्हाकं इमस्मिं वारे सस्सं अतिविय निप्फन्नं, बहूनि सालियवबीजादीनि ठपेत्वा मग्गं ओलोकेन्ता निसीदिम्ह, अज्ज पन सब्बं खीण"न्ति एवं अतीतेन सङ्गण्हाति । अनागतेनाति "इमस्मिं वारे अम्हाकं सस्सं मनापं भविस्सति, फलभारभरिता सालिआदयो, सस्ससङ्गहे कते तुम्हाकं सङ्गहं कातुं समत्था भविस्सामा''ति एवं अनागतेन सङ्गण्हाति । निरत्थकेनाति हत्थिक्खन्धे वा अस्सपिढे वा निसिन्नो सहायं दिस्वा “एहि, भो, इध निसीदा'"ति वदति । मनापं साटकं निवासेत्वा "सहायकस्स वत मे अनुच्छविको अओ पन मय्हं नत्थी''ति वदति, एवं निरत्थकेन सङ्गण्हाति नाम । पच्चुप्पनेसु किच्चेसु व्यसनं दस्सेतीति “सकटेन मे अत्थो"ति वुत्ते "चक्कमस्स भिन्नं, अक्खो छिनो"तिआदीनि वदति।
२५७. पापकम्पिस्स अनुजानातीति पाणातिपातादीसु यंकिञ्चि करोमाति वुत्ते “साधु
119
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org