________________
(१.३९-४०)
विपस्सीसमजावण्णना
पक्खेन तालं दत्वा विकूजमाने चतुप्पदा मत्ता विय लळितुं आरभन्ति । गोचरपसुतापि चतुप्पदा मुखगतानि तिणानि छड्डेत्वा तं सदं सुणन्ति । वाळमिगा खुद्दकमिगे अनुबन्धमाना उक्खित्तं पादं अनिक्खिपित्वाव तिट्ठन्ति । अनुबद्धमिगा च मरणभयं जहित्वा तिट्ठन्ति । आकासे पक्खन्दा पक्खिनोपि पक्खे पसारेत्वा तं सदं सुणमानाव तिट्ठन्ति । उदके मच्छापि कण्णपटलं पप्फोटेत्वा तं सदं सुणमानाव तिट्ठन्ति । एवं मधुरस्सरा करवीका ।
असन्धिमित्तापि धम्मासोकस्स देवी - "अस्थि नु खो, भन्ते, बुद्धस्सरेन सदिसो कस्सचि सरो''ति सद्धं पुच्छि । अस्थि करवीकसकुणस्साति । कुहि, भन्ते, ते सकुणाति ? हिमवन्तेति । सा राजानं आह - “देव, अहं करवीकसकुणं पस्सितुकामाम्ही"ति । राजा"इमस्मिं पञ्जरे निसीदित्वा करवीको आगच्छतू''ति सुवण्णपञ्जरं विस्सज्जेसि । पञ्जरो गन्त्वा एकस्स करवीकस्स पुरतो अट्ठासि । सो- “राजाणाय आगतो पञ्जरो, न सक्का न गन्तुन्ति तत्थ निसीदि । पञ्जरो आगन्त्वा रो पुरतो अट्ठासि । न करवीकसदं कारापेतुं सक्कोन्ति । अथ राजा- “कथं, भणे, इमे सदं न करोन्ती"ति आह । जातके अदिस्वा देवाति । अथ नं राजा आदासेहि परिक्खिपापेसि । सो अत्तनो छायं दिस्वा - "आतका मे आगता"ति मञ्जमानो पक्खेन तालं दत्वा मधुरस्सरेन मणिवंसं धममानो विय विरवि । सकलनगरे मनुस्सा मत्ता विय ललिंसु । असन्धिमित्ता चिन्तेसि - “इमस्स ताव तिरच्छानगतस्स एवं मधुरो सद्दो, कीदिसो नु खो सब्ब ताणसिरिपत्तस्स भगवतो सद्दो अहोसी"ति पीति उप्पादेत्वा तं पीति अविजहित्वा सत्तहि जङ्घसतेहि सद्धिं सोतापत्तिफले पतिट्ठासि । एवं मधुरो किर करवीकसद्दोति । ततो पन सतभागेन सहस्सभागेन च मधुरतरो विपस्सिस्स कुमारस्स सद्दो अहोसीति वेदितब्बो ।
३९. कम्मविपाकजन्ति न भावनामयं, कम्मविपाकवसेन पन देवतानं चक्खुसदिसमेव मंसचक्खु अहोसि, येन निमित्तं कत्वा तिलवाहे पक्खित्तं एकतिलम्पि अयं सोति उद्धरित्वा दातुं सक्कोति ।
४०. विपस्सीति एत्थ अयं वचनत्थो, अन्तरन्तरा निमीलजनितन्धकारविरहेन विसुद्धं पस्सति, विवटेहि च अक्खीहि पस्सतीति विपस्सी; दुतियवारे विचेय्य विचेय्य पस्सतीति विपस्सी; विचिनित्वा विचिनित्वा पस्सतीति अत्थो ।
अत्थे पनायतीति अत्थे जानाति पस्सति, नयति वा पवत्तेतीति अत्थो । एकदिवसं
39
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org