________________
३३६
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(९.३८४-३८४)
विसुद्धिमग्गे खन्धकथायमेव वुत्तानि । इति रूपस्स समुदयोति एवं अविज्जासमुदयादिवसेन पञ्चहाकारेहि रूपस्स समुदयो। इति रूपस्स अत्थङ्गमोति एवं अविज्जानिरोधादिवसेन पञ्चहाकारेहि रूपस्स अत्थङ्गमो। वेदनादीसुपि एसेव नयो । अयमेत्य सङ्ग्रेपो, वित्थारो पन विसुद्धिमग्गे उदयब्बयाणकथाय वुत्तो।
इति अज्झत्तं वाति एवं पञ्चक्खन्धपरिग्गण्हनेन अत्तनो वा धम्मेसु, परस्स वा धम्मेसु, कालेन वा अत्तनो, कालेन वा परस्स धम्मेसु धम्मानुपस्सी विहरति । समुदयवया पनेत्थ “अविज्जासमुदया रूपसमुदयो"तिआदीनं पञ्चसु खन्धेसु वुत्तानं पासाय लक्खणानं वसेन नीहरितब्बा। इतो परं वुत्तनयमेव । केवलहि इध खन्धपरिग्गाहिका सति दुक्खसच्चन्ति एवं योजनं कत्वा खन्धपरिग्गाहकस्स भिक्खुनो निय्यानमुखं वेदितब्बं । सेसं तादिसमेवाति ।
खन्धपबं निहितं ।
आयतनपब्बवण्णना
३८४. एवं पञ्चक्खन्धवसेन धम्मानुपस्सनं विभजित्वा इदानि आयतनवसेन विभजितुं पुन चपरन्तिआदिमाह। तत्थ छसु अज्झत्तिकबाहिरेसु आयतनेसूति चक्खु सोतं घानं जिव्हा कायो मनोति इमेसु छसु अज्झत्तिकेसु, रूपं सद्दो गन्धो रसो फोहब्बो धम्मोति इमेस छस बाहिरेस । चक्खञ्च पजानातीति चक्खपसादं याथावसरसलक्खणवसेन पजानाति । रूपे च पजानातीति बहिद्धा चतुसमुट्ठानिकरूपञ्च याथावसरसलक्खणवसेन पजानाति । यञ्च तदभयं पटिच्च उप्पज्जति संयोजनन्ति यञ्च तं चक्खं चेव रूपे चाति उभयं पटिच्च। कामरागसंयोजनं पटिघ. मान, दिदि, विचिकिच्छा. सीलब्बतपरामास. भवराग, इस्सा, मच्छरिय, अविज्जासंयोजनन्ति दसविधं संयोजनं उप्पज्जति, तञ्च याथावसरसलक्खणवसेन पजानाति ।
कथं पनेतं उप्पज्जतीति ? चक्खुद्वारे ताव आपाथगतं इटारम्मणं कामस्सादवसेन अस्सादयतो अभिनन्दतो कामरागसंयोजनं उप्पज्जति। अनिट्ठारम्मणे कुज्झतो
336
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org