Page Text
________________
२८२
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
रूपं पाकटं, तस्स सङ्क्षेपमनसिकारवसेन वा वित्थारमनसिकारवसेन वा चतुधातुववत्थानं वित्थारेन्तो रूपकम्मट्ठानं कथेति । यस्स अरूपं पाकटं, तस्स अरूपकम्मट्ठानं कथेति । कथेन्तो च तस्स वत्थुभूतं रूपकम्मट्ठानं दस्सेत्वाव कथेति, देवानं पन अरूपकम्मट्ठानं पाकटन्ति अरूपकम्मट्ठानवसेन वेदना आरभि ।
तिविधो हि अरूपकम्मट्ठाने अभिनिवेसो- फस्सवसेन, वेदनावसेन, चित्तवसेनाति । कथं ? एकच्चस्स हि सङ्घित्तेन वा वित्थारेन वा परिग्गहिते रूपकम्मट्ठाने तस्मिं आरम् चित्तचेतसिकानं पठमाभिनिपातो तं आरम्मणं फुसन्तो उप्पज्जमानो फस्सो पाटो हो एकच्चस्स तं आरम्मणं अनुभवन्ती उप्पज्जमाना वेदना पाकटा होति । एकच्चस्स तं आरम्मणं परिग्गहेत्वा तं विजानन्तं उप्पज्जमानं विज्ञणं पाकटं होति ।
( ८.३५९ - ३५९ )
तत्थ यस्स फस्सो पाकटो होति, सोपि न केवलं फस्सोव उप्पज्जति, तेन सद्धिं तदेव आरम्मणं अनुभवमाना वेदनापि उप्पज्जति, सञ्जानमाना सञ्ञापि, चेतयमाना चेतनापि, विजानमानं विञ्ञाणम्पि उप्पज्जतीति फस्सपञ्चमकेयेव परिग्गहाति । यस् वेदना पाकटा होति, सोपि न केवलं वेदनाव उप्पज्जति, ताय सद्धिं तदेव आरम्मणं फुसमानो फस्सोपि उप्पज्जति, सञ्जानमाना सञ्ञापि, चेतयमाना चेतनापि, विजानमानं विञ्ञाणम्पि उप्पज्जतीति फस्सपञ्चमकेयेव परिग्गण्हाति । यस्स विञ्ञाणं पाकटं होति, सोपि न केवलं विञ्ञणमेव उप्पज्जति, तेन सद्धिं तदेवारम्मणं फुसमानो फस्सोपि उप्पज्जति, अनुभवमाना वेदनापि सञ्जानमाना सञ्ञापि, चेतयमाना चेतनापि उप्पज्जतीति फस्सपञ्चमकेयेव परिग्गण्हाति ।
Jain Education International
सो " इमे फस्सपञ्चमका धम्मा किं निस्सिता "ति उपधारेन्तो “वत्थुनिस्सिता त पजानाति । वत्थु नाम करजकायो, यं सन्धाय वुत्तं - " इदञ्च पन में विणं थ सितं एत्थ पटिबद्ध "न्ति । सो अत्थतो भूतानि चेव उपादारूपानि च । एवमेत्थ वत्थु रूपं, फस्सपञ्चमका नामन्ति नामरूपमत्तमेव पस्सति । रूपञ्चेत्थ रूपक्खन्धो, नामं चत्तारो अरूपिनो खन्धाति पञ्चक्खन्धमत्तं होति । नामरूपविनिमुत्ता हि पञ्चक्खन्धा, पञ्चक्खन्धविनिमुत्तं वा नामरूपं नत्थि । सो “इमे पञ्चक्खन्धा किं हेतुका ति उपपरिक्खन्तो “अविज्जादिहेतुका "ति पस्सति । ततो " पच्चयो चेव पच्चयुप्पन्नञ्च इदं, अञ्ञ सत्तो वा पुग्गलो वा नत्थि, सुद्धसङ्घारपुञ्जमत्तमेवा" ति सप्पच्चयनामरूपवसेन तिलक्खणं आरोपेत्वा विपस्सनापटिपाटिया " अनिच्चं दुक्खं अनत्ता "ति सम्मसन्तो
282
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009980 |
| Book Title | Mahavaggatthakatha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 466 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 20 MB |