________________
(३.२००-२००)
उपवाणत्थेरवण्णना
१५३
"ता खो पन देवतायो दसपि हुत्वा वीसतिपि हुत्वा तिंसम्पि हुत्वा चत्तालीसम्पि हुत्वा पञ्जासम्पि हुत्वा आरग्गकोटिनितुदनमत्तेपि तिट्ठन्ति, न च अञ्जमलं ब्याबाधेन्ती"ति (अ० नि० १.१.३७) वुत्तसदिसाव अहेसुं। ओवारेन्तोति आवारेन्तो । थेरो किर पकतियापि महासरीरो हत्थिपोतकसदिसो । सो पंसुकूलचीवरं पारुपित्वा अतिमहा विय अहोसि ।
तथागतं दस्सनायाति भगवतो मुखं दटुं अलभमाना एवं उज्झायिंसु । किं पन ता थेरं विनिविज्झ पस्सितुं न सक्कोन्तीति ? आम, न सक्कोन्ति । देवता हि पुथुज्जने विनिविज्झ पस्सितुं सक्कोन्ति, न खीणासवे । थेरस्स च महेसक्खताय तेजुस्सदताय उपगन्तुम्पि न सक्कोन्ति । कस्मा पन थेरोव तेजुस्सदो, न अछे अरहन्तोति ? यस्मा कस्सपबुद्धस्स चेतिये आरक्खदेवता अहोसि ।
__ विपस्सिम्हि किर सम्मासम्बुद्धे परिनिब्बुते एकग्घनसुवण्णक्खन्धसदिसस्स धातुसरीरस्स एकमेव चेतियं अकंसु, दीघायुकबुद्धानहि एकमेव चेतियं होति । तं मनुस्सा रतनायामाहि विदत्थिविस्थताहि द्वङ्गुलबहलाहि सुवण्णिकाहि हरितालेन च मनोसिलाय च मत्तिकाकिच्चं तिलतेलेनेव उदककिच्चं साधेत्वा योजनप्पमाणं उठ्ठपेसुं । ततो भुम्मा देवता योजनप्पमाणं, ततो आकासट्ठकदेवता, ततो उण्हवलाहकदेवता, ततो अब्भवलाहकदेवता, ततो चातुमहाराजिका देवता, ततो तावतिंसा देवता योजनप्पमाणं उट्ठपेसुन्ति एवं सत्तयोजनिकं चेतियं अहोसि । मनुस्सेसु मालागन्धवत्थादीनि गहेत्वा आगतेसु आरक्खदेवता गहेत्वा तेसं पस्सन्तानंयेव चेतियं पूजेसि ।
तदा अयं थेरो ब्राह्मणमहासालो हुत्वा एकं पीतकं वत्थं आदाय गतो । देवता तस्स हत्थतो वत्थं गहेत्वा चेतियं पूजेसि । ब्राह्मणो तं दिस्वा पसन्नचित्तो “अहम्पि अनागते एवरूपस्स बुद्धस्स चेतिये आरक्खदेवता होमी"ति पत्थनं कत्वा ततो चुतो देवलोके निब्बत्ति । तस्स देवलोके च मनुस्सलोके च संसरन्तस्सेव कस्सपो भगवा लोके उप्पज्जित्वा परिनिब्बायि । तस्सापि एकमेव धातुसरीरं अहोसि । तं गहेत्वा योजनिकं चेतियं कारेसुं। सो तत्थ आरक्खदेवता हुत्वा सासने अन्तरहिते सग्गे निब्बत्तित्वा अम्हाकं भगवतो काले ततो चुतो महाकुले पटिसन्धिं गहेत्वा निक्खम्म पब्बजित्वा अरहत्तं पत्तो। इति चेतिये आरक्खदेवता हुत्वा आगतत्ता थेरो तेजुस्सदोति वेदितब्बो ।
153
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org