________________
१३६
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(३.१७३-१७३)
विसदत्राणो- “किं एत्थ परित्तके आरम्मणे समापज्जितब्बं अत्थि, नायं मम भारो"ति तानि रूपानि अभिभवित्वा समापज्जति, सह निमित्तुप्पादेनेवेत्थ अप्पनं पापेतीति अत्थो । जानामि पस्सामीति इमिना पनस्स आभोगो कथितो । सो च खो समापत्तितो वुट्टितस्स, न अन्तोसमापत्तियं । एवंसजी होतीति आभोगसञ्जायपि झानसज्ञायपि एवंसजी होति । अभिभवनसज्ञा हिस्स अन्तोसमापत्तियम्पि अत्थि, आभोगसञा पन समापत्तितो वुट्टितस्सेव ।
अप्पमाणानीति वड्डितप्पमाणानि, महन्तानीति अत्थो । अभिभुय्याति एत्थ पन यथा महग्घसो पुरिसो एकं भत्तवड्डितकं लभित्वा - “अञम्पि होतु, किं एतं मय्हं करिस्सती"ति तं न महन्ततो पस्सति, एवमेव आणुत्तरो पुग्गलो विसदत्राणो “किं एत्थ समापज्जितब्ब, नयिदं अप्पमाणं, न मय्ह चित्तेकग्गताकरणे भारो अत्थी'ति तानि अभिभवित्वा समापज्जति, सह निमित्तुप्पादेनेवेत्थ अप्पनं पापेतीति अत्थो ।
अज्झतं अरूपसञीति अलाभिताय वा अनत्थिकताय वा अज्झत्तरूपे परिकम्मसाविरहितो।
____एको बहिद्धा रूपानि पस्सतीति यस्स परिकम्मम्पि निमित्तम्पि बहिद्धाव उप्पन्नं, सो एवं बहिद्धा परिकम्मस्स चेव अप्पनाय च वसेन - "अज्झत्तं अरूपसञी एको बहिद्धा रूपानि पस्सती"ति वुच्चति । सेसमेत्थ चतुत्थाभिभायतने वुत्तनयमेव । इमेसु पन चतूसु परित्तं वितक्कचरितवसेन आगतं, अप्पमाणं मोहचरितवसेन, सुवण्णं दोसचरितवसेन, दुब्बण्णं रागचरितवसेन । एतेसहि एतानि सप्पायानि । सा च नेसं सप्पायता वित्थारतो विसुद्धिमग्गे चरितनिद्देसे वुत्ता।
पञ्चमअभिभायतनादीसु नीलानीति सब्बसङ्गाहकवसेन वुत्तं । नीलवण्णानीति वण्णवसेन । नीलनिदस्सनानीति निदस्सनवसेन, अपाय मानविवरानि असम्भिन्नवण्णानि एकनीलानेव हुत्वा दिस्सन्तीति वुत्तं होति । नीलनिभासानीति इदं पन ओभासवसेन वुत्तं, नीलोभासानि नीलप्पभायुत्तानीति अत्थो । एतेन नेसं विसुद्धतं दस्सेति । विसुद्धवण्णवसेनेव हि इमानि चत्तारि अभिभायतनानि वुत्तानि । उमापुष्फन्ति एतहि पुर्फ सिनिद्धं मुदु, दिस्समानम्पि नीलमेव होति। गिरिकण्णिकपुप्फादीनि पन दिस्समानानि सेतधातुकानेव होन्ति । तस्मा इदमेव गहितं, न तानि | बाराणसेय्यकन्ति बाराणसिसम्भवं । तत्थ किर
136
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org