________________
१००
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(३.१३५-१३५)
-
देसितभावप्पकासनत्थमाह । तत्थ सारन्ददे चेतियेति एवंनामके विहारे । अनुप्पन्ने किर बुद्ध तत्थ सारन्ददस्स यक्खस्स निवासनट्ठानं चेतियं अहोसि । अथेत्थ भगवतो विहारं कारापेसुं, सो सारन्ददे चेतिये कतत्ता सारन्ददचेतियन्त्वेव सङ्ख्यं गतो।
अकरणीयाति अकातब्बा, अग्गहेतब्बाति अत्थो । यदिदन्ति निपातमत्तं । युद्धस्साति करणत्थे सामिवचनं, अभिमुखयुद्धेन गहेतुं न सक्काति अत्थो । अत्र उपलापनायाति ठपेत्वा उपलापनं । उपलापना नाम - “अलं विवादेन, इदानि समग्गा होमा''ति हत्थिअस्सरथहिरञसुवण्णादीनि पेसेत्वा सङ्गहकरणं । एवहि सङ्गहं कत्वा केवलं विस्सासेन सक्का गण्हितुन्ति अत्थो । अझत्र मिथुभेदायाति ठपेत्वा मिथुभेदं । इमिना अञमञ्जभेदं कत्वापि सक्का एते गहेतुन्ति दस्सेति । इदं ब्राह्मणो भगवतो कथाय नयं लभित्वा आह ।
किं पन भगवा ब्राह्मणस्स इमाय कथाय नयलाभं न जानातीति ? आम, जानाति । जानन्तो कस्मा कथेसीति ? अनुकम्पाय | एवं किरस्स अहोसि- "मया अकथितेपि कतिपाहेन गन्त्वा सब्बे गहिस्सति, कथिते पन समग्गे भिन्दन्तो तीहि संवच्छरेहि गण्हिस्सति, एत्तकम्पि जीवितमेव वरं, एत्तकहि जीवन्ता अत्तनो पतिट्ठानभूतं पुञ्ज करिस्सन्ती'ति ।
अभिनन्दित्वाति चित्तेन अभिनन्दित्वा । अनुमोदित्वाति "याव सुभासितञ्चिदं भोता गोतमेना"ति वाचाय अनुमोदित्वा । पक्कामीति रञो सन्तिकं गतो। ततो नं राजा"किं आचरिय, भगवा अवचा"ति पुच्छि। सो- "यथा भो समणस्स गोतमस्स वचनं न सक्का वज्जी केनचि गहेतुं, अपि च उपलापनाय वा मिथुभेदेन वा सक्का''ति आह । ततो नं राजा - “उपलापनाय अम्हाकं हथिअस्सादयो नस्सिस्सन्ति, भेदेनेव ते गहेस्सामि, किं करोमा”ति पुच्छि। तेन हि, महाराज, तुम्हे वज्जिं आरब्भ परिसति कथं समुट्ठापेथ । ततो अहं- "किं ते महाराज तेहि, अत्तनो सन्तकेहि कसिवाणिज्जादीनि कत्वा जीवन्तु एते राजानो''ति वत्वा पक्कमिस्सामि । ततो तुम्हे - “किन्नु खो भो एस ब्राह्मणो वज्जिं आरब्भ पवत्तं कथं पटिबाहती"ति वदेय्याथ, दिवसभागे चाहं तेसं पण्णाकारं पेसेस्सामि, तम्पि गाहापेत्वा तुम्हेपि मम दोसं आरोपेत्वा बन्धनतालनादीनि अकत्वाव केवलं खुरमुण्डं मं कत्वा नगरा नीहरापेथ । अथाहं - "मया ते नगरे पाकारो परिखा च कारिता, अहं किर दुब्बलट्ठानञ्च उत्तानगम्भीरट्ठानञ्च जानामि, न चिरस्सेव
100
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org