________________
(२.११६-११६)
पटिच्चसमुप्पादवण्णना
दसवस्सवीसतिवस्सवस्ससतवस्ससहस्ससम्पापनेन वा अपि नु खो वुद्धिं विरूळ्हिं वेपुल्लं आपज्जिस्सथाति अत्थो।
तस्मातिहानन्दाति यस्मा मातुकुच्छियं पटिसन्धिग्गहणेपि कुच्छिवासेपि कुच्छितो निक्खमनेपि, पवत्तियं दसवस्सादिकालेपि विज्ञाणमेवस्स पच्चयो, तस्मा एसेव हेतु एस पच्चयो नामरूपस्स, यदिदं विज्ञाणं । यथा हि राजा अत्तनो परिसं निग्गण्हन्तो एवं वदेय्य - "त्वं उपराजा, त्वं सेनापतीति केन कतो ननु मया कतो, सचे हि मयि अकरोन्ते त्वं अत्तनो धम्मताय उपराजा वा सेनापति वा भवेय्यासि, जानेय्याम वो बल"न्ति; एवमेव विज्ञाणं नामरूपस्स पच्चयो होति । अत्थतो एवं नामरूपं वदति विय "त्वं नामं, त्वं रूपं, त्वं नामरूपं नामाति केन कतं, ननु मया कतं, सचे हि मयि पुरेचारिके हुत्वा मातुकुच्छिस्मिं पटिसन्धिं अगण्हन्ते त्वं नामं वा रूपं वा नामरूपं वा भवेय्यासि, जानेय्याम वो बल"न्ति । तं पनेतं विज्ञाणं नामरूपस्स बहुधा पच्चयो होति ।
११६. दुक्खसमुदयसम्भवोति दुक्खरासिसम्भवो। यदिदं नामरूपन्ति यं इदं नामरूपं, एसेव हेतु एस पच्चयो । यथा हि राजपुरिसा राजानं निग्गण्हन्तो एवं वदेय्युं - "त्वं राजाति केन कतो, ननु मया कतो, सचे हि मयि उपराजट्ठाने, मयि सेनापतिद्वाने अतिठ्ठन्ते त्वं एककोव राजा भवेय्यासि, पस्सेय्याम ते राजभाव"न्ति; एवमेव नामरूपम्पि अत्थतो एवं विज्ञाणं वदति विय “त्वं पटिसन्धिविज्ञाणन्ति केन कतं, ननु अम्हेहि कतं, सचे हि त्वं तयो खन्धे हदयवत्थुञ्च अनिस्साय पटिसन्धिविज्ञाणं नाम भवेय्यासि, पस्सेय्याम ते पटिसन्धिविज्ञाणभाव"न्ति । तञ्च पनेतं नामरूपं विज्ञाणस्स बहुधा पच्चयो होति ।
एत्तावता खोति विज्ञाणे नामरूपस्स पच्चये होन्ते, नामरूपे विआणस्स पच्चये होन्ते, द्वीसु अञमञपच्चयवसेन पवत्तेसु एत्तकेन जायेथ वा...पे०... उपपज्जेथ वा, जातिआदयो पायेय्युं अपरापरं वा चुतिपटिसन्धियोति ।
अधिवचनपथोति “सिरिवड्डको धनवड्डको"तिआदिकस्स अत्थं अदिस्वा वचनमत्तमेव अधिकिच्च पवत्तस्स वोहारस्स पथो। निरुत्तिपयोति सरतीति सतो, सम्पजानातीति सम्पजानोतिआदिकस्स कारणापदेसवसेन पवत्तस्स वोहारस्स पथो। पञत्तिपथोति
83
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org