Mahavaggatthakatha

SR No.: 009980
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 466
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith & Buddhism
File Size: 20 MB

Page 106

(२.११३-११४)
पटिच्चसमुप्पादवण्णना
“अथ खो सब्बानि तानि कामसमोसरणानि भवन्ती"ति इदं ओसरणसमोसरणं नाम । “छन्दमूलका, आवुसो, एते धम्मा फस्ससमुदया वेदनासमोसरणा"ति (अ० नि० ३.८.८३) इदं सहजातसमोसरणं नाम | "द्वयेन वेदनाय एकसमोसरणा''ति इदं पन पच्चयसमोसरणन्ति वेदितब्बं ।
११३. चक्खुसम्फस्सोति आदयो सब्बे विपाकफस्सायेव । तेसु ठपेत्वा चत्तारो लोकुत्तरविपाकफस्से अवसेसा द्वत्तिंस फस्सा होन्ति । यदिदं फस्सोति एत्थ पन फस्सो बहुधा वेदनाय पच्चयो होति ।
११४. येहि, आनन्द, आकारेहीतिआदीसु आकारा वुच्चन्ति वेदनादीनं अञ्जमलं असदिससभावा । तेयेव साधुकं दस्सियमाना तं तं लीनमत्थं गमेन्तीति लिङ्गानि। तस्स तस्स सञ्जाननहेतुतो निमित्तानि । तथा तथा उद्दिसितब्बतो उद्देसा। तस्मा अयमेत्थ अत्थो“आनन्द, येहि आकारेहि...पे०... येहि उद्देसेहि नामकायस्स नामसमूहस्स पञत्ति होति, या एसा च वेदनाय वेदयिताकारे वेदयितलिङ्गे वेदयितनिमित्ते वेदनाति उद्देसे सति, सञ्जाय सञ्जाननाकारे सञ्जाननलिने सजानननिमित्ते साति उद्देसे सति, सङ्घारानं चेतनाकारे चेतनालिङ्गे चेतनानिमित्ते चेतनाति उद्देसे सति, विज्ञाणस्स विजाननाकारे विजाननलिङ्गे विजानननिमित्ते विज्ञाणन्ति उद्देसे सति- 'अयं नामकायोति नामकायस्स पञत्ति होति । तेसु नामकायप्पत्तिहेतूसु वेदनादीसु आकारादीसु असति अपि नु खो रूपकाये अधिवचनसम्फस्सो पञआयेथ ? य्वायं चत्तारो खन्धे वत्थु कत्वा मनोद्वारे अधिवचनसम्फस्सवेवचनो मनोसम्फस्सो उप्पज्जति, अपि नु खो सो रूपकाये पायेथ, पञ्च पसादे वत्थु कत्वा कत्वा उप्पज्जेय्या'ति । अथ आयस्मा आनन्दो अम्बरुक्खे असति जम्बुरुक्खतो अम्बपक्कस्स उप्पत्तिं विय रूपकायतो तस्स उप्पत्तिं असम्पटिच्छन्तो नो हेतं भन्तेति आह ।
दुतियपज्हे रुप्पनाकाररुप्पनलिङ्गप्पननिमित्तवसेन रूपन्ति उद्देसवसेन च आकारादीनं अत्थो वेदितब्बो। पटिघसम्फस्सोति सप्पटिघं रूपक्खन्धं वत्थु कत्वा उप्पज्जनकसम्फस्सो । इधापि थेरो जम्बुरुक्खे असति अम्बरुखतो जम्बुपक्कस्स उप्पत्तिं विय नामकायतो तस्स उप्पत्तिं असम्पटिच्छन्तो “नो हेतं भन्ते"ति आह ।
81