Page Text
________________
जैन साहित्य संशोधक.
[भाग व्याख्याथी पण अहीं जणावेल ' अर्धमागधी ' नो मना श्रमणोना आचार एटला बधा निवृत्तिपरायण अर्थ संवादित थतो जणाय छे.
हता के जेथी आत्म-निष्ठ एवा तेमनामांना कोईने, एज प्रकारे महर्षि मार्कडेय पण पोताना 'प्राकृ- गुरु तरफथी प्राप्त थएल आत्मज्ञानना संक्षिप्त परंतु तसर्वस्व' नामना व्याकरणमा जणावे छ के- गंभीर उपदेशात्मक वाक्य-समूहोने लिपिबद्ध कर"शौरसेन्या अदूरत्वाद् इयमेवार्धमागधी । " वानी जरा पण जरूर हती नहीं. एटले तेओ ते
-प्राकृत सर्वस्व, पृ. १०३ उपदेशात्मक वाक्य-समूहोने पोतानी आत्मजागृति अर्थात् “ मगध देश अने शूरसेन देश पासे पासे माटे जेवाने तेवा कंठस्थ राखता हता. अने ए उपहोवाने लीधे मगधनी (मागधी) भाषाने शूरसेन देशनी देशो बहुज टुंका वाक्योमा समाएला होवाथी ते भाषानो (शौरसेनीनो) संपर्क थएल होवाथी मागधी सूत्र एवा नामे प्रसिद्ध थया हता. अने एज कारणथी भाषाने ज अर्ममागधी समजवानी छे." शौरसेनी अत्यारे उपलब्ध थता ते सूत्रोना विशाल विस्तारनुं भाषामां प्राकृतनुं अने पालीन केटलुक मिश्रण रहेतुं पण सूत्र एवं ज नाम प्रसिद्ध थई रघु छे. अर्थात् जे होवाथी तेना संपर्कवाळी मागधी भाषामां पण ते सूत्र शब्द, ते गणधर महाशयोना समये पोतानी मिश्रण संभवे छे. एटले मार्कंडेयजीना आ लक्षणथी ( 'सूचनात् सत्रम्' वाळी ) खरी व्युत्पत्तिने चरितार्थ पण 'मागध्या अर्धम् । वाळी व्युत्पत्तिने जरा पण करतो हतो, ते ज सूत्र शब्द, अत्यारे पोतानी ते आंच आवती होय तेम जणातुं नथी.
व्युत्पत्तिने कोरे मूकी, जैन संप्रदायनी रूढिने वश आटला उपरथी एटलं ज समजी शकाय छ के. थई, प्रमाणमा लाखो श्लोको जेटला गणाता (१) गणधरो द्वारा गुंथाएल अंग-साहित्य तो मूळ अर्ध- ग्रंथोने पण पोताना भावमा समाववा लाग्यो छे । मागधी भाषामां ज हतुं अने ते अर्धमागधी भाषा, कहेवानी जरूर नथी के, ज्यां सुधी गणघरोना बराबर अडधी मागधी अने अर्ध अंशमां बीजी बीजी अनन्तर शिष्य एवा स्थविर महाशायोए ते संक्षिप्त पाली विगरे भाषाओथी मिश्रित थएली हती. आ ह. सूत्रोने कण्ठस्थ राख्यां हतां त्यां सुधी तो तेनी अर्धकिकत उपरनां प्रमाणोथी मारा विचार प्रमाणे नि- मागधी जरा पण परिवर्तन नहीं पामी होय. पण विवाद जेवी छे.
ज्यारे ते सूत्रो शिष्य परंपरामां प्रचार पाम्या हशे ___ हवे हुं हालमा जे जैन आगम-साहित्य विद्यमान अने ते शिष्यपरंपरा भिन्न भिन्न देशोमां विहार कछे तेनी मुख्य भाषा कई छे, ते संबंधमां ऊहापोह रती हशे, त्यारे संभव छे के जरूर ते सूत्रोनी मूळ करवा इच्छु छु.
भाषा-अर्धमागधी भाषा-भिन्न भिन्न देशना संसर्गने ___ आ प्रश्नने मारे बे दृष्टिए, विचारवानो छ-एक लीधे,स्मृतिभ्रंशने लीधे अने उच्चारभेदने लीधे परिवर्तन तो विद्यमान अंगसाहित्यनी उत्तरोत्तर थएल स्थितिनी पामवा लागी होय. दृष्टिए, अने बीजुं तेमां जणाती भाषानी दृष्टिए. वधारे आगळ न जतां परम श्रमण महावीरना
जे अंग साहित्य अत्यारे विद्यमान छे ते अनेक बीजा सैकानी ज वात तरफ लक्ष्य करतां जणाय छे परिवर्तनो पामतुं पामतुं कई कई स्थितिओमाथी के-" ज्यारे आर्य श्रीस्थूलभद्र विद्यमान हता त्यारे पसारथई आपणी पासे आवलुं छे, ते बाबत नीचेनी देशमां (मगधमां ?) एक साथे उपराउपर हकिकत उपरथी जाणी शकाशे.
जुओ रूपकपरिभाषा. परम श्रमण श्रीमहावीरनुं वर्तन ज एक महोपदेश- २. जुओ- परिशिष्टपर्व- ( अष्टम सर्ग, श्लो. १९३ तथा कनी गरज सारे तेवू होवाथी अने तेमना तथा ते- नवम सर्ग, श्लो. ५५-५०)
Aho ! Shrutgyanam
| SR No. | 009877 |
| Book Title | Jain Sahitya Sanshodhak Khand 01 Ank 01 to 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jinvijay |
| Publisher | Jain Sahitya Sanshodhak Samaj Puna |
| Publication Year | 1922 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 23 MB |