________________
भास्वत्याम्
१४
न कालात्कृतं तथोन्मीलन कालादपि कृतं तथैव भवतीति विशेषतः सूर्यग्रहण एव देशान्तर संस्कारकृते सति भास्वत्याः कल्पान्त पर्यन्तं समनुवः स्यात् ॥ १२॥
"रसद्मदेशान्तर योजनेभ्यो
लब्धं फलं पक्षरसैः कलाद्यम् । रेखा परप्राक् स्वमृणं प्रकुर्य्यादर्कध्रुवोऽस्मिन्करणेशतांशे ॥ १ ॥
देशान्तरं खाङ्क निघ्नं विभजेदा भूधरैः । चन्द्रेर्कवत्फलं पाते योजनेभ्यः खखेन्दुभिः॥२॥
उज्जयिनी रोहित ककुव्हर्ये मुनि -
हिमनिवास मेरूणां देशांतरं न कार्यम् । तद्रेखा मध्यसंस्थानदेशेषु तदेशांतरं
योजनात्मकं दृग्गणितात्प्रसाध्यम्” ॥ ३ ॥
भा० टी० - दृग् गणित से देशान्तर क्रिया करने पर कल्पान्त के समान ध्रुवा होता है और देशान्तर संस्कार विना स्वदेश में ग्रहणगोचर होने में असंभव रहता है अतएव देशान्तर संस्कार अवश्य करना चाहिये खग्रास में देशान्तर संस्कार के बिना भी ग्रहण दृष्टिगोचर होता है ॥ १२ ॥ इति श्री ज्योतिषीन्द्र मुकुटमणि श्री छत्रधर सूरि सूनुना गणक मातृ प्रसादेन विरचितायां भास्वत्याः छात्र बोधिनी नाम टीकायां तिथ्यादि ध्रुवाधिकारः प्रथमः ॥ १ ॥
Aho! Shrutgyanam