________________
संस्कृतटीका - भाषाटीकासमेतः ।
( ४३ ) विंशोrat लग्नबलाचलम् । तथा शनौ राहौ मंगले बलवति लग्नं पश्यति प्रत्येकं सार्धं विंशोपकवलं ज्ञेयम् । यावतां ग्रहाणां लग्ने स्थितिर्वा लग्नं पश्यंति तावन्तो विंशोपकाः लग्नचल ज्ञेयम् इति भावार्थः ॥ ५६ ॥
अर्थ - अब नवम द्वारमें लग्नका विचार लिखते हैं-तहाँ चन्द्रादिकोंको बीजादि रूपसे वर्णन - समस्त कार्यमें अर्थात् भूत, भविष्य, वर्त्तमान सम्बन्धी सभी कार्यों में चन्द्रमा बीजसदृश है, लग्न पुष्पके सदृश है, नवमांश फलके सदृश है और द्वादशभाव उस फलका स्वादुसदृश कहा गया है । तात्पर्य यह है कि, चन्द्रमा जितने विंशोपकसे लग्नको देखे उतने ही लग्नमें बीज जानना अर्थात् चन्द्रमा बलिष्ठ होनेसे कार्यका बीज बलिष्ठ जानना । इसी प्रकार लग्न बलिष्ठ हो तो कार्यका पुष्प, नवमांश बलिष्ठ हो तो फल और भाव बलिष्ठ हो तो कार्यका स्वाद जाने ॥ ५६ ॥
उदितं चिन्तयेद्भावं भावि भूतं च चिन्तयेत् ॥ कार्यभावेन योगं च कार्यभावस्थितं ग्रहम् ॥ ५७॥
सं० - टी० - अथातीतानागतवर्तमान लग्नस्वरूपमाह-यदा यस्य लग्नस्योदयो भवति, तदा तस्य लग्नस्योदितो भावो ज्ञातव्यः । मीने मेषे त्रिघटिकाः ३ । वृषकुंभौ ४ । मिथुनमकरौ५ 1. कर्कसिंह कन्यातुलावृश्चिकधनुषां घटयः ६ । इति
"Aho Shrut Gyanam"