________________
[४७
श्रीविचाररत्नाकरे प्राच्यतटे तृतीयस्तरङ्गः] कथमन्यथा विमानेषु योजनलक्षादिप्रमाणेषु दूरस्थिता देवा घण्टाशब्दं शृणुयुः, यदि परं प्रतिशब्दद्वारेणान्यथा वेति । नरभवाशुभत्वं चतुर्थमनागमनकारणमिति, शेषं सुगमम् । इति स्थानाङ्गचतुर्थस्थानकतृतीयोद्देशके ४४० प्रतौ २०५ पत्रे ॥१०॥
__न केवलमुरगा एवाशीविषाः, किं तु मनुष्यादयोऽपि तथोक्ताः सन्ति, इति जिज्ञासया उरगादिविषविषयजिज्ञासया च लिख्यते
१'चत्तारि जाइ आसीविसा पण्णत्ता । तंजहा-विच्छुजाइ आसीविसे, मंडुक्कजाइ आसीविसे ,उरगजाइ आसीविसे, मणुस्सजाइ आसीविसे । विच्छुजाइ आसीविसस्स णं भंते ! केवइए विसए पण्णत्ते ? गोयमा ! पभू णं विच्छजाइ आसीविसे अद्धभरहप्पमाणमेत्तं बोंदि विसेणं विसपरिणयं विसट्टमाणी करित्तए विसए से विसट्टयाए नो चेव णं संपत्तीए करेंसु वा करेंति वा करिस्संति वा । मंडुक्कजाइआसीविसस्स पुच्छा, पभू णं मंडुक्कजाइआसीविसे भरहप्पमाणमेत्तं बोंदि विसेणं विपसरिणयं विसदृमाणी करित्तए जाव करिस्संति वा । उरगजाइआसीविसस्स पुच्छा ? पभू णं उरगजाइआसीविसे जंबूद्दीवप्पमाणमेत्तं बोंदि विसेणं सेसं तं चेव जाव करिस्संति वा । मणुस्सजाइआसीविसस्स पुच्छा ?, पभू णं मणुस्सजाइआसीविसे समयखेत्तप्पमाणमेत्तं बोंदि विसेणं विसपरिणयं विसट्टमाणिं करित्तए विसए से विसट्टयाए नो चेव णं जाव करिस्संतीति वृत्तिर्य था-सुगम चेदं नवरम् 'आसीविस'त्ति आश्यो-दंष्ट्रा तासु विषं येषां ते आशीविषाः, ते च कर्मतो जातितश्च । तत्र कर्मतस्तिय अनुष्याः कुतोऽपि गुणादाशीविषाः स्युः, देवाश्चऽऽसहस्रशा - च्छापादिना परव्यापादनादिति । उक्तं च
"आसी दाढा तग्गयमहाविसाऽऽसीविसा दुविहभेया।
ते कम्मजाइभेएण णेगहा चउविहविगप्पा" ॥१॥[प्रसा./१५०१]त्तिा जातित आशीविषा जात्याशीविषा वृश्चिकादयः । 'केवइय'त्ति कियान् विषयो-गोचरो विषस्येति गम्यते । प्रभुः-समर्थः ।अर्द्धभरतस्य यत्प्रमाणं सातिरेकत्रिषष्ट्यधिकयोजनशतद्वयलक्षणं तदेव मात्राप्रमाणं यस्याः सार्द्धभरत्न माणमात्रा ताम् । 'बों दि' शरीरं विषेण-स्वकीयाशीविषेण करणभूतेन विषपरिणतां-विषरूपापन्नां, विषपरिगतामिति क्वचित् पाठः, तत्र तद्व्याप्तामित्यर्थः । 'विसट्टमाणि' विकसन्ती-विदलन्तीं कर्तुंविधातुं विषयः स गोचरोऽसौ । अथवा 'से' तस्य वृश्चिकस्य विषमेवार्थो विषार्थः
१. स्था. ४/४-३६४ सू. ।
D:\ratan.pm5\5th proof