________________
४०६
विश्वलोचनकोशः- [ अव्ययवर्गे
__ अथाव्ययानि । अकारादिकमप्येवमिदानी समनुक्रमात् । नया नानार्थकाण्डेऽस्मिन्विधीयन्तेऽव्ययानि च ॥१॥ अः श्रीकण्ठेऽव्ययं तुल्याभावयोराः पितामहे । आ प्रगृह्यः स्मृतौ वाक्येऽत्यल्पेऽव्ययमथाऽव्ययम् ॥ २ ॥ आडीपदर्थेऽभिव्याप्ती सीमायां धातुयोगजे । सन्तापे च प्रकोपे च भवेदाः स्मृतमव्ययम् ॥ ३ ॥ इस्तु कामे पुमान्खेदे रुषोक्तौ चाव्ययं भवेत् । ई लक्ष्म्यामव्ययं त्वी स्यादुःखभावनकोपयोः ॥ ४ ॥ उः शिवे नाऽव्ययं तु स्यात्सम्बुद्धौ रोषभाषणे । ऊः स्यादनव्ययं रक्षारक्षसू त्रिषु रक्षके ॥ ५ ॥ सूतिक्रियायां सूतौ च वाक्यारम्भे त्वसङ्ख्यकम् । मदेवमातरि स्त्री स्यादव्ययं वाक्यकुत्तयोः ॥ ६ ॥
....... .. . .---- श्री श्रीधरसेनजी कहते हैं- आः-संताप ( पीडा ), क्रोध, (कोप) अब इस नानार्थकांडमें अनुक्रमसे अका- (अ.) ॥३॥ रादिक अव्यय विधान करताहूँ॥१॥ इ-कामदेव, (पुं०) इ-खेद, क्रोधस अथाऽव्ययानि ।
बोलना, (अ.) अ-वासुदेव या शिव, (पुं० ) तुल्य, ई-लक्ष्मी, (स्त्री०) ई-दुःखहोना, ___ अभाव ( अ.)।
- कोप (क्रोध), (अव्यय) ॥ ४ ॥ आ-ब्रह्मा, (पु.) आ-स्मृति, वाक्य, उ-महादेव, (पुं० ) उ-संबोधन, अतिअल्प (अ.) ॥ २॥
क्रोधसे भाषण, (अ.) आ(छ)-ईषत् ( थोडा) अर्थ, ऊ-रक्षा.........( त्रि०) ॥ ५ ॥
अभिव्याप्ति, सीमा, धातुयोगसे ऋ-देवमाता, ( स्त्री०) ऋ-वाक्य, उत्पन्न अर्थ, ( अ०) . निंदा, (अ०) ॥६॥
"Aho Shrutgyanam"
