________________
१०६
क्रिया-कोश कर्म के वशीभूत संसार में परवश परिभ्रमण करता है यथा गर्भ के पश्चात् गर्भ को, जन्म के पश्चात् जन्म को, मृत्यु के पश्चात् मृत्यु को, नरक के पश्चात् नरक को प्राप्त होता रहता है । ऐसे रौद्र अहंकारी, विनयहीन, चपल, अभिमानी व्यक्ति को मानप्रत्ययिक सावद्य क्रिया लगती है । यह नववाँ मानप्रत्ययिक क्रियास्थान है ।
टीका-जात्याधष्टमदस्थानोपहतमनाः परावमदर्शी तस्य मानप्रत्ययिको दण्डो भवति ।
---सूय० श्र२ । अ२। सू.१ टीका ५१.४ मानप्रत्ययिक क्रिया और कर्मप्रकृति का बंध :
जीवे गं भंते ! पाणाइवाएणं कइ कम्मपगडीओ बंधइ ?........... ( पूरे पाठ के लिए देखो क्रमांक २२.५) (एवं) जाव मिच्छादसणसल्ले।
-पण्ण० प २२ । सू १५८४ ! पृ० ४७६-८० मानप्रत्ययिक क्रिया करता हुआ जीव उसी प्रकार कर्मप्रकृति का बंध करता है जैसा प्राणातिपात क्रिया करता हुआ जोव कर्मप्रकृति का बंध करता है (देखो क्रमांक २२५)
.५२ मित्रद्वेषप्रत्ययिक क्रिया ( स्थान ) ५२.१ परिभाषा/अर्थ :
से जहानामए–केइ पुरिसे माईहिं वा पिईहिं वा भाईहिं वा भइणीहिं वा भजाहिं वा धूयाहिं वा पुत्तेहिं वा सुण्हाहि वा सद्धिं संवसमाणे तेसिं अन्नयरंसि अहा-लहुगंसि अवराहसि सयमेव गरुयं दंडं निवत्त इ, तंजहा--सीओदगवियडंसि वा कायं उच्छोलित्ता भवइ, उसिणोदगवियडेण वा कार्य ओसिंचिता भवइ, अगणिकायेणं कायं उवडहित्ता भवइ, जोत्तेण वा वेत्तेण वा नेत्तण वा तयाइ वा ( कण्णण वा छियाए वा) लयाए वा ( अन्नयरेण वा दव-रएण वा ) पासाई उद्दालित्ता भवइ, दंडेण वा अट्ठीण वा मुट्ठीण वा लेखूण वा कवालेण वा कार्य आउट्टित्ता भवइ । तहप्पगारे पुरिसजाए संवसमाणे दुम्मणा भवइ, पवसमाणे सुमणा भवइ । तहप्पगारे पुरिसजाए दंड-पासी दंड-गुरुए, दंड पुरकडे अहिए, इमंसि लोगंसि अहिए, परंसि लोगंसि संजलणे कोहणे पिट्ठिमंसी-यावि भवइ । एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावजं ति आहिज्जइ । दसमे किरियट्ठाणे मित्त-दोस-वत्तिए त्ति आहिए ।
-सूय० २ २ । अ२ । सू ११ । पृ० १४८ यदि कोई व्यक्ति माता, पिता, भाई, भगिनी, स्त्री, पुत्री, पुत्र, पुत्रवधू आदि अन्य परिजनों के साथ रहते हुए उनमें से किसी के थोड़े से अपराध के बदले क्रोधित होकर भारी
"Aho Shrutgyanam"