SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 130
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ६६ क्रिया - कोश केवल चोट - आघात पहुँचा तो उस प्राहारिक कार्य से प्रहार करने वाले जीव को प्राणातिपातिकी क्रिया न लग कर पारितापनिकी क्रिया तक की चार क्रिया लगती है । पापस्थान के अंग रूप प्राणातिपातिकी क्रिया में पाँच इन्द्रिय, तीन वल, उच्छ्वास- निःश्वास तथा आयुष्य इन दस प्राणों में कोई एक या अनेक या करना प्राणातिपात है । सबका वियोग तप्पज्जायविणासो, दुक्खप्पाओ य संकिलेसो य । एस वही जिणभणिओ, वज्जेयवो पयत्तेणं ॥ जीव की पर्याय का विनाश, जीव को दुःख देना, उसको संक्लेश - खेद उपजानावध - प्राणातिपात है । “अभिया-वत्तिया - लेसिया संघाइया संघट्टिया परियाविया - किलामियाउद्दविया ठाणा ओठाणं-संकामिया-जीवियाओ-ववरोविया ।" जीव को सामान्य से सामान्य कष्ट पहुँचाने से लेकर प्राण-काय को जुदा करने तक सब कार्यों के निमित्त प्राणातिपातिकी पापस्थान क्रिया लगती है । ] (क) 'पाणाश्वायकिरिय' त्ति प्राणातिपातः प्रसिद्धः, तद्विषया क्रिया, प्राणातिपात एव वा क्रिया प्राणातिपातक्रिया । -- भग० श ३ । उ ३ । प्र ६ । टीका (ख) जीवियाओ ववरोवेइ, से त्तं पाणाश्वायकिरिया । - पण्ण० प २२ । सू १५७२ / पृ० ४७८-४७६ टीका- 'पाणाश्वायकिरिया' इति प्राणा---: -- इन्द्रियादयस्तेषामतिपातो विनाशस्तद्विषया प्राणातिपात एव वा क्रिया प्राणातिपातक्रिया । वियोगकरणात् प्राणाति - सर्व ० अ ६ । सू५ । पृ० ३२२ । ला ३४ (घ) आयुरिन्द्रियबलप्राणानां वियोगकरणात् प्राणातिपातिकी ( क्रिया ) । (ग) आयुरिन्द्रियबलोछ्वासनिःश्वासप्राणानां पातिकी क्रिया । -राज० अ ६ / सू ५ ० ५०६ । ला ३२-३३ जिससे जीव के प्राण - इन्द्रियादि, आयु, बल, श्वास- निःश्वास का अतिपात-नाश हो वह प्राणातिपातिकी क्रिया कहलाती है । *२२*२ भेद (क) पाणावाय किरिया दुबिहा पन्नत्ता, तंजहा - सहत्थपाणाश्वायकिरिया चेव, परहत्थपाणाश्वायकिरिया चैत्र । - ठाण० स्था २ । उ १ । सू ६० पृ० १८६ (ख) पाणाश्वायकिरिया णं भंते! किरिया कइविहा पन्नत्ता ? मंडियपुत्ता ! दुविहा पन्नता, तंजहा सहत्थपाणाश्चायकिरिया य परह्त्थपाणाश्वायकिरिया य । [---- - भग० श ३ । उ ३ । प्र ६ । ४५६ "Aho Shrutgyanam"
SR No.009528
Book TitleKriya kosha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorMohanlal Banthia
PublisherJain Darshan Prakashan
Publication Year1969
Total Pages428
LanguageSanskrit
ClassificationDictionary & Dictionary
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy