________________
व्याप्तिपश्चकविकृतिः। नालक्ष्यत्वेऽपि हेतुतावच्छेदकावच्छेद्यत्वविशिष्टोक्तवृत्तित्वाभावस्यैव. व्याप्तित्वस्वीकारावदोष इत्यपरे यथोक्तविवक्षायां गौरवेऽपि तादृश. वृत्तितानवच्छेदकप्रकृतहेतुतावच्छेदकस्य व्याप्तित्वावलम्बने नातिव्याप्तिरिति केचित् साध्याभावाधिकरणावृत्तिहेतुतावच्छेदकसम्व. न्धावच्छिस्वावच्छिन्नाधिकरणताकधर्मवत्वम्विवक्षणीयमेवञ्च सत्ता. वाआतेरित्यादावपि नाव्याप्तिरितिग्रन्थान्तर इति ॥ दीधितावव्याप्यवृत्तिसाध्यकसद्धतावव्याप्तिमाशयति अत्र निरवच्छिन्नसाध्याभाचाधिकरणत्वविवक्षणेऽव्याप्यवृत्तिलाध्यकस्थलेऽव्याप्त्यभावादाशङ्केति नच कपिसंयोगाभाववान्गुणत्वादित्यत्राच्याप्तिःनिरवच्छिन्नाधिकरणत्वस्यसाध्याभावनिरूपितस्याप्रसिद्धेरितिवाच्यं तस्य केवला. न्वयिसाध्यकत्वेन तनाव्याप्तेरिष्टत्वात् कपिसंयोगवद्भेदस्याव्याष्यवृत्ति त्वे केवलान्वयित्वमेव व्याप्यवृत्तित्वे तदभावस्य कपिसंयोगरूपत्वाभावेन तन्निरूपितनिरवच्छिन्नाधिकरणत्वस्य सम्भवेन कपिसंयोगवद्भेद. साध्यकेऽपि नाव्याप्तिसम्भवः नचैवमपि कालिकसम्वन्धावच्छिन्नात्मस्वप्रकारकप्रमाविशेष्यत्वाभावस्य स्वरूपेण साध्यतायामात्मत्वहेतो साध्याभावस्य कालिकेन निरवच्छिन्नाधिकरणत्वाप्रसिद्धिरिति वाच्यं सावच्छिन्नत्वहेतुमनिष्ठत्वोभयाभाववस्वस्याधिकरणातायाम्विवक्षि. तत्वात् यद्वा सावच्छिन्ननरिवच्छिन्नकेवलान्वयितावच्छदकानवच्छिन्नवृत्तितानिरूपितसंसर्गतावच्छेदकानवच्छिन्नसंसर्गताकनिरूप. कताकाधिकरणताभिन्नत्वोभयाभाववत्वाम्ववक्षणीयं कालिकसम्वन्धावच्छिन्नवृत्तितामात्रस्य सावच्छिन्नत्वात् कालिकसम्यन्धावच्छिन्नप्रमेयत्वावच्छिन्नवृत्तिताया निरवच्छिन्नत्वानुभवात् केवला. म्वयितावच्छेदकानवच्छिन्नेत्युक्तम् अत एव टीकान्तरे प्रागुक्तोभयाभावस्य कपिसंयोगवद्भेदाभावत्वावच्छिन्नाधिकरणतायां सत्त्वेन निरवच्छिन्नाधिकरणत्वाप्रसिद्धिनिवन्धनाव्याप्तिशङ्कासङ्गतिरपिनि. रस्ततिदिक् ॥ ० ॥ ___ उद्देश्यतावच्छेदकावच्छेदेन विधेयान्मयस्याभ्यर्हितत्त्वेन तस्यैव विवक्षितत्वमालोक्याह नचकपिसंयोगाभाववानित्यादि आदिपदा. हुणवान् जलीयपरमाणुरूपाद्धटत्वतद्विरूद्धसंयोगान्यतरवान् घटीयरूपदित्यादिपरिग्रहः तेन सद्धेतापित्यत्र सत्पदस्य सत्तावदर्थकत्वेऽपि व्याप्यवृत्तिसाध्यकत्यस्याव्याप्यवृत्तिभावसाध्यकार्थकत्वेपि च