________________
व्याप्तिपश्चकवितिः।
२१ रूपकतावच्छेदकाभावत्वावच्छिन्नाधिकरणत्वस्य प्रवेशात्प्रतियोगितानिरूपकत्वविशिष्टाभावत्वावच्छिन्नाधिकरणत्वस्य वा प्रवेशाहो. षासम्भवादिति यद्वा घटाभावस्थ समवायसम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकस्य स्वरूपेण साध्यतायां घटत्वे सद्धसो घटाभावत्वावच्छिन्न प्रतियोगितानिरूपकानुयोगित्वाधिकरणे घटे हेतोस्सत्वनाव्याप्त्या. भावत्वेनाभावप्रवेश इति बोध्यम् यत्तु तत्सम्बन्धावच्छिन्नाधे. यत्वतत्संसर्गप्रतियोगित्वयोरैक्यपक्षमाश्रित्य संसर्गीयप्रतियोगितानिरूपकस्वाधिकरणत्वादिरूपसंसर्गस्य साध्यवत्ताबुद्धिविरोधिघटकस्वरूरूपेणाधिकरणे पर्वते स्वाधिकरणत्वसम्बन्धेन वह्निसा. ध्यकधूमहतोवृत्याऽव्याप्तिरतोऽभाबत्वेनाभावप्रवश इति तन्न आधे. यतानिष्ठकालिकासम्बन्धावच्छिन्नाधेयत्वस्य कालिकेन सा. ध्यतायां घटत्वे प्रतियोगितायाः प्रतियोगिस्वरूपत्व आधेयत्वनिष्ठप्रतियोगिताया आधेयतात्मकत्वेन कालिकसम्बन्धावच्छिन्नतया तन्निरूपकाभाववतिघटे. हेतोवृत्तित्वेनाव्याप्तिरतस्साध्यतानिरूपि. तसंसर्गतावच्छेदकीभूतधर्मावच्छिन्नसंसर्गतात्वावच्छिन्ननिरूप्यतानिरूपितप्रतियोगितात्वावच्छिननिरूपकत्वस्य प्रवशनीयतया संस
तात्वेन सांसर्गिकप्रतियोगितात्वेन निरूप्यनिरूपकभावविरहेणाभावपदार्थप्रवेशमन्तराव्याप्तिविरहादिति॥ __ अथ साध्याभावाधिकरणत्वं सम्बन्ध सामान्येनसायन्धविशेषेण वा नाचः कालिकेन वन्यभावाधिकरणे पर्वतेधूमस्य वृत्यावह्निमान्धूमादित्यत्राव्याप्त्यापत्तेः न द्वितीयः तद्धि न स्वरूपं घटत्वाभाववान् पटत्वादित्यत्राव्याप्त्यापत्तेः नाप्यत एव संयोगः नापि समवायः घटाधिकरणत्वाभाववान् तद्यक्तित्वादित्यत्राव्याः अत्र केचिादभावाभावस्यातिरिक्तत्वे स्वरूपेण साध्याभावाधिकरणत्यविवक्षायां न दोष इत्याहुः अन्येतु घटत्वाभावाभावस्य घटत्वरूपत्वेऽपि घटत्वत्वेनैव स्वरूपेण विरोधस्सत्तायांनतु घटत्वाभावाभावत्वेन तथा च साध्याभावत्वावच्छिन्नस्य स्वरूपेणाधिकरणत्वविवक्षायान्नदोष इति वदन्ति येतु स्व. रूपसमवायान्यतरसम्बन्धन साध्याभावाधिकरणत्वविवक्षायान्न दोषः नच संयोगसम्बन्धावच्छिन्नघटाभाघे साध्ये कपालत्वहेतौघटात्मक. साध्याभावस्य समवायेनाधिकरणकपालत्वस्यवत्तित्वादव्याप्तिरिति वाच्यं सत्सम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकासावत्यावच्छिन्नस्य