________________
१७८
सिद्धान्तलक्षणतत्वालोकः ।
कमहाकालत्वहेतुकाव्याप्तिसमत्वेनेदानीमिष्टत्वात-वारणीयत्वेतु स्वप्रतियोगितावच्छेदकसम्बन्धसामान्ये तादृशोभयाभाववत्वस्य प्रतियोगिताया म्पारिभाषिकसाध्यतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नत्वस्य च विवक्षणयित्वात् । तस्य च प्रतियोगिताविशिष्टप्रतियोगितानबच्छे. दकसाध्यतावच्छकावछिन्नसामानाधिकरण्यम्पर्यवसितार्थः वैशिष्ट्यञ्च स्वतादात्म्य स्वावच्छेदकसम्बन्धत्वव्यापकाभावप्रतियोगिता. निरूपितपरम्परावच्छेदकत्वोभयसम्बन्धेन, तथाचपारिभाषिकसा. ध्यतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नत्ववत्समवायादिसम्बन्घावच्छिन्नपटस्थावच्छिन्नप्रतियोगितैव प्रतियोगिताविशिष्टाभवतीति काव्याप्ति. शंकापीति, एवंयथाश्रुतार्थपरित्यागेन साध्यतावच्छेदकावच्छिमप्र. तियोगिकसाध्यतावच्छेदकसम्बन्धसामान्ये तादृशोभयाभाववत्वस्या वक्ष्यमाणतया तत्रैतहोपस्यापिनसम्भवइति ।
अप्रवेशादिति, ननुप्रतियोगिवैयाधिकरण्याघटितलक्षणे साध्य. तावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नत्वस्य प्रतियोगिताविशेषणतयोक्तस्थले। ताशप्रतियोगित्वाप्रसिधाऽव्याप्तिरितिचेन्न पारिभाषिकस्यतस्यप्र. वेश्यत्वात् हेतुसमानाधिकरणाभावप्रतियोगितावच्छेदकत्वाभावस्य साध्यताबच्छेदकसम्बन्धावच्निप्रतियोगितावच्छेदकत्वीयस्वरूपस. म्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकस्य विवक्षणीयत्वाद्वा, स्ववृत्तिवाच्य स्वादीनांससंग्र्गत्वे तेनसम्बन्धेनसाध्यतायामत्रा व्याप्तिर्दुरुद्धरैवेति बोध्यम् ॥ .. प्राचांमतेप्रकारित्वादेरिति, अयमाशयः यस्यचसम्बन्धत्वं तेन विशिष्टबुद्धिरवश्यजन्यते सचमत्वार्थीयैरभिलभ्यते-यथावह्निमान्। पर्वतोरूपवान्घटइत्यादि, नहिवह्निमज्ज्ञान स्वह्निमानभावइत्यादिप्रामा. णिकानामभिलापइति विषयित्वप्रतियोगित्वादिः संसर्गोऽपिनास्ती तिज्ञायते दृश्यतेचवह्निजानामिवह्निर्नास्तीत्याद्यभिलापः नचतेनतेषां सम्बन्धत्वसिद्धि द्धितीयाप्रथमयोः सम्बन्धाभिलापकत्वाभावाद झानाभावादिप्रत्यक्षादिकञ्च विषयित्वप्रतियोगित्वादिकं प्रकारतयैव गृहातीति ॥
प्राचामित्यस्वरससूचनाय, सचविषयित्वप्रतियोगित्वाद्यनु पलिद ति दशायामपि विषयविशिष्टज्ञान प्रतियोगिविशिष्टाभावादिप्रत्याशी धुत्पत्तनिर्वाहः तेषांसंसर्गत्वेच कार्यकारणभावादिलाघव मन्या
"Aho Shrutgyanam"