Siddhanta Lakshan Tattvaloka

SR No.: 009520
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya
Publication Year: 1925
Total Pages: 202
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 6 MB

Page 177

सिद्धान्तलक्षणतत्वालोकः । इकत्वमेवनस्वीक्रियते गौरवात् तदनुपस्थिताक्प्यभायमस्या शश्च । तथासतिनकेवलस्समवायः प्रतियोगितामच्छेबाकताब का स्वरूपस्यसमवायस्यच तथात्वादित्याशयः । जवस्तु विशि स्यप्रतियोगितावच्छेदकत्वे तनिरूपित समवायएवप्रतियोगिता बकताघटकस्संसर्ग स्सचनस्वीक्रियते इतिमहाकालान्यत्वविशिष्ट. प्रवत्ववदभावमादायनप्रसिद्धि सम्भवरतिवदन्ति तत्र सिद्धान्तभूतो भयाभावघटितकल्पेविशिष्टप्रतियोगिकसमवायाभ्युपगमस्यप्रतीयमा मत्वात् तादृशाभावपदेनमहाकालान्यत्वविशिष्टपटत्ववादभावस्यषि प्रक्षितत्व अतइत्यस्यानन्वयापतेश्च अनभ्युपगमादित्यस्यैवप्रसिद्धिसम्भवे हेतुत्वसम्भवा त्पूर्वव्याख्यानेऽनभ्युदगमादित्यन्तस्थ स्वर पसमवायाभ्यामेवे त्यत्रतुत्वा दतइत्यस्योपसंहारार्थत्वा मासंगतिरिति । ०॥ .. गौरवस्याकिञ्चित्करत्वादिति, नचाविशिष्टसाध्यके प्रतियोगितावच्छेदकावच्छिषवैयधिकरण्यप्रवेशे घटवृत्तित्वोपलक्षितसत्ता. साध्यकसद्धेतौ विशिष्टाभावमादायाव्याप्तिर्दोषइतिवाच्यं पृथिवी समवेतत्वासमनियतस्यापीत्याद्यवच्छेदकत्वनिरुक्तिग्रन्थव्याख्याना. घसरेप्रसंगात्तद्वारणस्यवक्ष्यमाणत्वादिति ॥०॥०॥
संयोगसामान्यस्यचेतीति, नच सत्वाधिकरणनित्यगुणेसंयोग. स्यवृत्तिनियामकेनसम्बन्धेनसत्वायोगात् कथमतिव्याप्तिरितिवाच्य मेकार्थसमवायेनतत्रापिसत्वा देकार्थसमवायस्यवृत्तिनियामकताया प्रागेवाङ्गीकृतत्वात् । यत्तु नित्यान्यत्वविशिष्टसत्व आदिपदमाहोति. व्याप्तौतात्पर्यात्तत्रकालिकेनसर्वत्रैवहत्वधिकरणेसंयोगस्यसत्वादिति तन्त्र तथासति ज्ञानसाध्यकेऽपितथातिव्याप्तस्संभवेन तत्परित्यागस्थानौचित्यात् यदिचाव्याप्यवृत्तिसाध्य केषु संयोगसाध्यकस्यप्रसि. खत्वेन तत्रातिव्याप्तेम्संभविन्या अनुपादानेन्यूनतास्यादितितदुक्त. रीतिर्विभाव्यते तदैतस्यैवावतरणत्वेनप्रतिपादयितुमुचितत्वादिति ॥
खण्डनादिति, द्वित्वावच्छिन्नप्रतियोगित्वस्यव्यासज्यवृत्तिस्वाछे त्यपिद्रष्टव्यम् नचपूर्वविशिष्टसाध्यकस्थलातिव्याप्तिपरिभवमनसिनि. धायविशिष्टसाध्यकस्थलोत्तरमुभयसाध्यकस्थलोत्कीर्तन मिदानीन्तविपरीतमितिसंदर्भविरोधइतिवाच्यं शिष्यबुद्धिवैशद्यायमतभेदेनतथाक्तरदुष्टत्वादिति यद्भाट्टाचार्येणद्वन्द्धस्थलेऽल्पाचः पूर्व निपा.
૨૨
"Aho Shrutgyanam"