________________
ਵਰਤ)। ਸ਼੍ਰੀ ਉਤਰਾਧਿਐਨ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ, ਚਾਰਿੱਤਰ, ਤਪ ਨੂੰ ਮੋਕਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(3) ਤੱਪ : ਤੱਪ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ। (1) ਅੰਦਰਲਾ ਤਪ (2) ਬਾਹਰਲਾ ਤਪ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਪ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰਜਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੇਕਾਂ ਭੇਦ ਉਪਭੇਦ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀ ਉਤਰਾਧਿਐਨ ਸੂਤਰ ਦਾ 30ਵਾਂ ਅਧਿਐਨ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਿਦਵਾਨ ਤਪ ਨੂੰ ਸੰਮਿਅਕ ਚਾਰਿੱਤਰ ਦਾ ਭਾਵ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
ਛੇ ਦਰਵ
ਸੰਸਾਰ ਕੀ ਹੈ ? ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਜਦ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ ਤੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਵਿਚਾਰਕ
:
ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਆਏ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਉਤਰਾਧਿਐਨ ਸੂਤਰ ਦੇ ਆਖਿਰੀ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਾਨਣ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਸਾਰੇ ਦਿਗੰਬਰ ਤੇ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਵੈਦਿਕ ਧਰਮੀਆਂ ਦੀ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿਚਾਰ ਧਾਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਸਾਰ ਅਸਤ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਬ੍ਰਹਮ ਹੈ ਜੋ ਕੁਝ ਹੈ ਸਭ ਕੁਝ ਬ੍ਰਹਮ ਹੈ। (1) ਉਹ ਇਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। (2)
ਉਹ ਹੀ ਦੋ ਰੂਪ ਨੂੰ ਹੀ ਸਵੀਕਾਰ
ਜੋ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਖਦਾ ਹੈ
-
272