________________
ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਹੀ ਗਿਆਨ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ
ਹੈ।
(2) ਜੋ ਗਿਆਨ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਭ ਪਦਾਰਥਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਯੰਤਰ ਤੋਂ ਜੋ ਰੂਪੀ, ਅਰੂਪੀ, ਮੁਰਤ, ਅਮੂਰਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਹਮਣੇ ਫਿਲਮ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਆਖਦੇ ਹਨ।
(3) ਜੋ ਇਕ ਪਦਾਰਥ ਦੀਆਂ ਸਭ ਪਰਿਆਏ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਹੈ।
(4) ਜੋ ਗਿਆਨ ਇਨਾਂ ਮਹਾਨ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੋਈ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਜੋ ਅਨੰਤ ਅਨੰਤ ਜਾਨਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਪੈਦਾ ਹੋ ਕੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਹੈ।
(5) ਜੋ ਰੰਗ ਰਹਿਤ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ, ਬੇਅੰਤ ਹੈ, ਉਹ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਹੈ।
(6) ਜੋ ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼, ਮੋਹ, ਲੋਭ, ਕਾਮ, ਕਰੋਧ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਉਹ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਹੈ।
ਗਿਆਨ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ (1) ਖ (2) ਕਸ਼। ਇੰਦਰੀਆਂ ਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਤੱਖ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ ਪਰੋਕਸ਼ ਹੈ। (2 ਸਮਿਅਕ ਚਾਰਿੱਤਰ : ਤੱਤਵ ਦੇ ਸਵਰੂਪ ਦਾ ਫਲ ਪਾਪ ਕਰਮ ਤੋਂ ਹਟਣਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਸੱਖਿਅਕ ਚਾਰਿੱਤਰ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਪਾਪਾਂ ਦੇ ਸੰਜੋਗ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖ ਕੇ ਨਿਰਮਲ ਬਨਾਉਣਾ। ਚਾਰਿੱਤਰ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ : (1) ਸਾਧੂ ਧਰਮ (ਪੰਜ ਮਹਵਰਤ) (2) ਹਿਸਥ ਧਰਮ (ਬਾਰਾਂ
271