________________
ਗਾਥਾ 13-16
ਟਿੱਪਣੀਆਂ
ਪੋਰਸ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ।
ਜਿਸ ਕਾਲ (ਸਮੇਂ) ਦੀ ਮਾਪ ਦਾ ਮਾਧਯਮ ਪੁਰਸ਼ ਹੋਵੇ ਉਹ ਪੋਰਸ਼ੀ ਹੈ।
ਇਸ ਨੂੰ ਪਹਿਰ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ।
ਪੁਰਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਦੋ ਅਰਥ ਹਨ।
(1) ਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਸਰੀਰ (2) ਸ਼ੰਕੂ
ਇਕ ਸ਼ੰਕੂ 24 ਉਂਗਲ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੈਰ ਤੋਂ ਗੋਡੇ ਤੱਕ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 24 ਉਂਗਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਜਿਸ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਛਾਂ ਉਸ ਦੇ ਆਕਾਰ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ਉਹ ਦਿਨ ਦਕਸ਼ਨਾਯਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਯੁੱਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ (ਸੂਰਜ ਦਾ ਸਾਲ) ਦੇ ਸਾਵਣ ਹਨੇਰ ਪੱਖ ਦੇ ਪੰਦਰਵਾੜੇ ਨੂੰ ਸ਼ੰਕੂ ਅਤੇ ਗੋਡੇ ਦੀ ਛਾਂ ਆਪਣੇ ਆਕਾਰ ਅਨੁਸਾਰ 24 ਉਂਗਲ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। 12 ਉਂਗਲਾ ਦਾ ਇਕ ਪਾਦ (ਪੈਰ) ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸ਼ੰਕੂ ਅਤੇ ਜਾਨੂੰ ਦੇ ਦੋ ਪੈਰ ਹਨ ਜੋ 12-12 ਉਂਗਲ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਗਾਥਾ 19–20
ਇਕ ਸਾਲ ਦੇ ਦੋ ਅਯਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਦਕਸ਼ਨਾਯਨ ਅਤੇ ਉਤਰਾਯਨ। ਦਕਸ਼ਨਾਯਨ ਸਾਵਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਤਰਾਯਨ ਮਾਘ ਤੋਂ। ਦਕਸ਼ਨਾਯਨ ਵਿਚ ਛਾਂ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਤਰਾਯਨ ਵਿਚ ਛਾਂ ਘਟਦੀ ਹੈ।
ਰਾਤ ਦੇ ਚਾਰ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
(1) ਪ੍ਰਾਦੇਸ਼ੀਕ (ਰਾਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭਾਗ) (2) ਅਰਧ ਰਾਤਰੀ (2)
257