________________
• ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹੂ:
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੁਤਧਰ (ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੁਵਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦੀ) ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹੁ ਦਾ ਨਾਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਚਾਰਿਆ ਯਸ਼ੋਭੱਦਰ ਦੇ ਚੇਲੇ ਸਨ, ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹੂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਦਿਗੰਬਰ ਸਵੈਤਾਂਬਰ ਮਤ ਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਭੱਦਰਬਾਹੁ ਆਗਮਾਂ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਜਾਣਕਾਰ ਸਨ ਨਾਲ ਹੀ ਯੋਗ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਅਭਿਆਸੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸਿਅਤ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮਤਭੇਦ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹੁ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਤਰਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਪਾਣ ਧਿਆਨ ਸਾਧਨਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੱਗਧ ਆਦਿ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਅਕਰ ਅਕਾਲ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਧੂਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਮਿਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਨੇਕ ਸ਼ਰੁਤਧਰ ਅਚਾਰਿਆ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਤੱਦ ਮਣ ਸੰਘ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਚਾਰਿਆ ਸਬੂਲੀਭੱਦਰ ਨੂੰ 14 ਪੂਰਬਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।
ਕੁੱਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਮੋਰੀਆ ਸਮਾਟ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੋਰੀਆ ਵੀ ਜੈਨੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹ ਦਾ ਚੇਲਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਸਮੇਂ ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹੂ ਤੋਂ ਸਾਧੂ ਦੀਖਿਆ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੀ। ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਾਲ ਮਤਭੇਦ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਮੋਰੀਆ ਸਮਾਟ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮੰਤਰੀ ਚਾਣਕਯ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਸਨ।
ਅਚਾਰਿਆ ਭੱਦਰਬਾਹੂ ਨੇ 12 ਸਾਲ ਤੱਕ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿਕੇ ਮਹਾਪ੍ਰਾਣ ਧਿਆਨ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ। ਵਿਕਰਮ ਸੰਮਤ ਪੂਰਬ 300 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਆਖਰੀ 14 ਪੁਰਬਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਅਚਾਰਿਆ
ਸਨ।
20
