________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 43 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਆਤਮ ਬਹੁਤਵ ਵਾਦ (ਅੰਨਤ ਆਤਮਾਵਾਂ) ਦੇ ਉਲਟ ਵੇਦਾਂਤ ਆਤਮਾਂ ਦੇ ਇੱਕਤਵ ਵਾਦ (ਇੱਕ ਆਤਮਾ) ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
| ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਉਪਨਿਸ਼ਧਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਹਮਣ ਧਰਮ ਅਧਿਆਤਮ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੈਦਿਕ ਅਤੇ ਅਵੈਦਿਕ ਸਿਧਾਤਾਂ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਸਮੀਕਰਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਏਕਤਾ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਭੌਤਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਭੇਦ ਰੇਖਾ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਈਸ਼ਵਰ ਦੇ ਲਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਈਸ਼ਵਰ ਦੇ ਲਈ ਬ੍ਰਮ, ਪੁਰਸ਼, ਈਸ਼ਵਰ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਵਾਸਦੇਵ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। | ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਵਤ, ਅਜਨਮਾ, ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ, ਅਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯ ਅਤੇ ਅਚਿੰਤਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਨਾਸ਼ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਇਹੋ ਅਵਿਨਸ਼ਵਰਤਾ (ਅਮਰ) ਜਾਂ ਜਨਮ ਮਰਨ ਰਹਿਤ ਆਤਮਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਏਕਾਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਦੀ ਅਵਿਨਾਸ਼ਵਰਤਾ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। | ਇਸ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਹੱਥਿਆਰ ਕੱਟ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਜਲਾ ਨਹੀ ਸਕਦੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਗਾਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਹਵਾ ਇਸ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸੁਖਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ॥ 23 | ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਤਮਾ ਛੇਦ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਇਹ ਆਤਮਾ ਅੱਗ ਦੇ ਸੇਕ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਇਹ ਹਵਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਆਤਮਾ ਨਿੱਤ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ) ਸਰਵਵਿਆਪੀ (ਸਭ ਜਗਾ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ), ਅੱਚਲ (ਗਤੀ ਰਹਿਤ), ਸਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਸਨਾਤਨ (ਚੀਨ) ਹੈ॥ 24
ਸਾਂਖਯ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਵੀ ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਈਸ਼ਵਰ ਵਿੱਚ ਭੇਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈ। ਜੋ
