________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 24 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਸਥਾਨਕ ਵਾਸੀ ਅਤੇ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਪੰਥੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸਥਾਨਕ ਵਾਸੀ ਅਤੇ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਪੰਥੀ ਉਪ ਫਿਰਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸਾਧੂਆਂ ਦੇ ਆਚਾਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੱਤਭੇਦ ਹਨ। ਦਿਗੰਬਰ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਵੀਸ ਪੰਥੀ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਤਾਜੇ ਫਲ, ਫੁਲ, ਧੂਪ ਆਦਿ ਚੜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਤੇਰਾਂ ਪੰਥੀ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਤਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪੂਜਾ ਤੇ ਤਾਜੇ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ, ਜਦਕਿ ਤਾਰਨ ਪੰਥੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਆਗਮ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਫਿਰਕੇ ਆਮ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਸੰਭਾਲੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਜੈਨ ਆਗਮ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤੀਆਂ (ਵਾਚਨਾਵਾਂ) | ਜੈਨੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਆਗਮ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਰਥ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ਬਦ ਤਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਛੋਟਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਆਗਮਾ ਦਾ ਅਰਥ ਦੱਸਿਆ। ਜਦਕਿ ਗਨਧਰਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ। 53 ਕਿਉਂਕਿ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਸੁਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੀਰਥੰਕਰ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ 14 ਪੁਰਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਅਪਣੇ ਗਨਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ 14 ਪੂਰਵ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੋਰੀਆ ਦਾ ਸਮੇਂ ਆਉਂਦੇ ਆਉਂਦੇ ਸਿਰਫ ਭੱਦਰਬਾਹੂ ਇੱਕ ਸ਼ਰੂਤ ਕੇਵਲੀ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜੋ 14 ਪੂਰਵਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਸਨ। ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੋਰੀਆ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅਕਾਲ ਪਿਆ। ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੋਰੀਆ ਰਾਜ ਸਿੰਘਾਸਨ ਛੱਡ ਕੇ ਭੱਦਰਬਾਹੁ ਦੇ ਨਾਲ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜੈਨ ਮੁਨੀ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸੀ।
