________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 20. ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਇਹ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੁਨੀ ਸੰਘ ਨਾਲ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਗਏ।
ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵੀ ਮਹਾਨ ਰਾਜਿਆਂ, ਮਹਾਰਾਣੀਆਂ, ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਧਨਵਾਨ ਵਿਉਪਾਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮਗਧ ਦੇ ਬਿੰਬਸਾਰ ਅਤੇ ਅਜਾਤਸਤਰੁ, ਵੈਸ਼ਾਲੀ ਦੇ ਚੇਟਕ, ਅਵੰਤੀ ਦੇ ਦੋਤ, ਵਤਸ ਦੇ ਉਦਯਨ, ਦੱਧੀਵਾਹਨ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੋਰੀਆ ਜਿਹੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਜੈਨ ਸੰਘ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਦਯਨ ਰਾਜੇ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤੀ, ਕੋਸ਼ਾਂਭੀ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮ੍ਰਿਗਾਵਤੀ ਅਤੇ ਜਯੰਤੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣਿਕ ਅਤੇ ਦੋਤ ਦੀਆਂ ਮਹਾਰਾਣੀਆਂ ਆਦਿ ਵੀ ਮਹਾਵੀਰ ਦੀਆਂ ਅਨੁਯਾਈ ਸਨ। ਉਹ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਦੀਖਿਅਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।45 ਅਤੀਮੁਕਤ, ਪਦਮ, ਮੇਘ ਅਤੇ ਅਭੈ ਜਿਹੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਜੈਨ ਮੁਨੀ ਬਣੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੋਰੀਆ ਜੈਨ ਮੁਨੀ ਬਣੇ ਅਤੇ ਉਹ ਖੁਦ ਭੱਦਰਬਾਹ ਦੀ ਦੱਖਣ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। | ਰਾਜਾ ਸੰਤੀ ਨੇ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਮੰਦਿਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਜੈਨ ਮੁਨੀਆਂ ਉਪਦੇਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਭੇਜਕੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ। ਦੁਸਰੀ ਸਦੀ ਈ. ਪੂ. ਵਿੱਚ ਕਲਿੰਗ ਦੇ ਰਾਜੇ ਖਾਰਵੇਲ ਨੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੈਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਾ (ਗੁਫਾਵਾਂ) ਬਣਾਈਆਂ।46 .
ਮੰਖਲੀ ਗੋਸ਼ਾਲਕ ਅਤੇ ਆਜੀਵਕ ਫਿਰਕਾ ਮੰਖਲੀ ਗੋਸ਼ਾਲਕ ਵੀ ਮਣ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦਾ ਅਨੁਯਾਈ ਸੀ, ਤੱਪਸਵੀ ਸੀ, ਨਗਨ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਗਵਾਦੀ ਸੀ। ਜੈਨ ਆਗਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮੰਖਲੀ ਗੋਸ਼ਾਲਕ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਕੀਤੇ ਵੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਗਵਤੀ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਅਵਸਰਪਨੀ ਕਾਲ ਦਾ 24ਵਾਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਮੰਨਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। 47 .
