________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 15 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਮਹਾਵੀਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਮਹਾਨ ਬਹਾਦਰ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ਜੋ ਅੰਤਮ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੀ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਨਾਉ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਉਂ ਵਰਧਮਾਨ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਲਗਭਗ 599 ਈ. ਪੂ. ਵੈਸ਼ਾਲੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕੁੰਡਪੁਰ ਜਾਂ ਕੁੰਡਲਗ੍ਰਾਮ (ਅੱਜ ਕੱਲ ਦਾ ਬਸਾੜ, ਮੁਜ਼ੱਫਰਪੁਰ-ਬਿਹਾਰ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਿਧਾਰਥ ਸੀ, ਜੋ ਗਿਆਤ ਕੁਲ ਦੇ ਖੱਤਰੀ ਸਨ। ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਹਾਰਾਨੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਲਾ ਸੀ, ਜੋ ਵੈਸ਼ਾਲੀ ਲਿਛੱਵੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੇਟਕ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਸੀ। ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਨੇਕਾਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਜਾਣੂ ਹਾਂ। 36 . | ਸਵੇਤਾਂਬਰ ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਵਰਧਮਾਨ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਯਸ਼ੋਧਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪਿਆ ਦਰਸ਼ਨਾ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰੀ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ। ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। 30 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਘਰ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮੁਨੀ ਹੋ ਗਏ। 12 ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਕਠੋਰ ਤੱਪ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਬਾਕੀ 30 ਸਾਲ ਤੱਕ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਾਧੂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਧੂ ਜੀਵਨ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੁੜ੍ਹਮਚਰਜ ਵਰਤ ਪੰਜਵੇਂ ਮਹਾਵਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਦੇ ਚਾਤੁਰਯਾਮ ਸੰਵਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਰਜ ਵਰਤ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਪੰਚਯਾਮ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਤਿਆਗੀ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਪੈਣ ਤੇ ਜੈਨ ਸੰਘ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਰਗ ਸਨ, ਸਾਧੂ, ਸਾਧਵੀ, ਸ਼ਾਵਕ (ਉਪਾਸਕ) ਸ਼ਾਵਿਕਾ (ਉਪਾਸਿਕਾ) ਇੰਝ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਸ਼ਵ ਨਾਥ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਮਹਾਵੀਰ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਇਸ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਤਰਾਅਧਿਐਨ
