________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 11 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਸਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਬਾਮਾ ਸੀ। 30 ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਹ
ਹਿਸਥ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਸਾਧੂ ਵਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ। ਸਾਧੂ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 70 ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ। 100 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੰਮੇਤ ਸ਼ਿਖਰ (ਬਿਹਾਰ) ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰੀ ਨਿਰਵਾਨ ਹੋਇਆ। 24
ਪਾਰਸ਼ਵ ਨਾਥ ਦਾ ਧਰਮ ਚਾਤੁਰਯਾਮ ਧਰਮ (ਚਾਉਜਾਮ ਧੱਮ) ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰ ਯਾਮ (ਨਿਯਮ) ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ: 1. ਅਹਿੰਸਾ, 2. ਸੱਚ, 3, ਅਸਤੇ (ਚੋਰੀ ਨਾ ਕਰਨਾ), 4. ਅਪਰੀਹਿ ਬੁੱਧ ਕਾਲ ਦੇ ਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸ਼ਵ ਨਾਥ ਦੇ ਫਿਰਕੇ ਦੇ ਹੋਣ ਦੇ ਕਈ ਹਵਾਲੇ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਹਰਮਨ ਜੈਕੋਬੀ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਵੱਲ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ।25 ਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਨਿਰਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਨਾਤਪੁਰ (ਗਿਆਤ ਪੁੱਤਰ) ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਗਿਆਤ ਪੁੱਤਰ ਕੁਲ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪਾਰਸ਼ਵ ਨਾਥ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਸਨ।27 | ਸ਼ੁਰੂ ਦੇ ਬੁੱਧ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨਿਗੰਠ ਨਾਤਪੁਰ ਦੇ ਨਾਂ ਦਾ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਵਰਣਨ ਆਇਆ ਹੈ। ‘ਅੰਗੁਤਰ ਨਿਕਾਏ` ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। | ਨਿਗੰਠ ਨਾਤਪੁਤ ਸਭ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਰਵਗ ਆਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਪੱਸਿਆ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਪੁਰਾਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰਜਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ਰਵ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ਰਵ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। 28
‘ਮਹਾਵੱਗ` ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਰਣਨ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਗਹਿਸਥ ਅਨੁਯਾਈ ਸਿੰਘ ਸੈਨਾਪਤੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਤਾ (ਗੁਰੂ) ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਉਲਟ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਕ੍ਰਿਆਵਾਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਕ੍ਰਿਆਵਾਦ
