________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 6
ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
8
ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਦੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਡਾ: ਗੋਬਿੰਦ ਚੰਦ ਪਾਂਡੇ ਅਤੇ ਡਾ: ਲਾਲ ਮਨੀ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਗ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੁਨੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਵੈਦਿਕ ਜੇਤੂ ਆਰੀਆ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਅਨਾਰੀਆ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਤੇ ਇਸ ਅਨਾਰੀਆ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਵੈਦਿਕ ਦੇਵਤਾ ਰੁਦਰ ਹੁਣ ਅਨਾਰੀਆ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਅਨਾਰਿਆ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਵਰਣਨ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਰਿਗ ਵੇਦ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਇਕ ਮੁਨੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਯੋਗ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੇਸ਼ਿਨ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੰਗਨ (ਵਾਤਰਸਨਾ) ਰਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਨੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਨੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਕਸ਼ਾਏ (ਕਥਾਈ) ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਣਦੇ ਸਨ। ਕੀਥ ਅਤੇ ਮੈਕਡਾਨਲ ਨੇ ਠੀਕ ਹੀ ਆਖਿਆ ਹੈ, “ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕਰਮ ਕਾਂਡੀ ਸਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਮੁਨੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਸਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਸੰਤਾਨ ਅਤੇ ਦਾਨ ਦਕਸ਼ਨਾ ਚਾਹੁਨ ਵਾਲੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਚਾਰ ਧਾਰਾ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਸੀ”।
ਮੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਮਣਾਂ ਤੋਂ ਵੈਦਿਕ ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਣੂ ਸਨ ਇਹ ਤੱਥ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ੱਕ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਧਨਾਵਾਂ ਵੈਦਿਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਉਲਟ ਸਨ। ‘ਏਤਰੈਯ ਬ੍ਰਾਹਮਣ’ ਦਾ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਪਦ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ:
“ਮਲੀਨ ਜਾਂ ਕਸ਼ਾਏ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਹੈ? ਮ੍ਰਿਗਸ਼ਾਲਾ ਪਹਿਨਣ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ? ਦਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕਿ ਲੋੜ ਹੈ? ਹੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ! ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰੋ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਇਹੋ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਯੋਗ ਵਸਤੂ ਹੈ”।"
11
ਇਸ ਉਦਾਹਰਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਸਾਧੂ ਸੰਨਿਆਸੀ ਸਨ ਜੋ ਕਥਾਈ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਣਦੇ ਸਨ, ਦਾੜ੍ਹੀ ਮੁੱਛ ਰੱਖਦੇ ਸਨ,
