________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 200 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬ੍ਰੜ੍ਹਮਾ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪਰਮ ਆਨੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 27 ਛਾਂਦੋਂਗਿਐ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਪਾਣ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।28 ਤੈਯ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
“ਉਹ ਜਿਸ ਜਗਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਜਿਸ ਨੇ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬ੍ਰਮ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣੋ।29 | ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਾਂ ਸ਼ਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਮਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਆਤਮਾ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦ ਆਰਨਿਕ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿੱਚ ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ
ਜਿਵੇਂ ਮੱਕੜੀ ਅਪਣੇ ਧਾਗੇ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਜਿਵੇਂ ਚਿੰਗਾਰੀ ਅੱਗ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਾਰੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ, ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਾਰ, ਸਾਰੇ ਦੇਵ, ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। | ਬ੍ਰਹਮਾਂ ਜਾਂ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦਾ ਸੱਚ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਤੱਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾਂਹ ਵਾਚੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਯਾਗਵੱਲਯਕ ਨੇ ਇਹ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗਯ (ਜਾਣਨ ਯੋਗ) ਹੈ, ਅਚਿੰਤਨਯ (ਜਿਸ ਦਾ ਚਿੰਤਨ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ) ਅਤੇ ਅਕੱਥਯ (ਨਾ ਕਥਨ ਯੋਗ), ਹੈ। ਨੇਤੀ ਨੇ ਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਆਤਮਾ ਦੀ ਅਨੁਪਮਤਾ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਪਣੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੀ ਤੱਤ ਹੈ ਕੁੱਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠਤਾ ਵੱਲ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀਤੇ ਕੀਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅੰਤਰਵਰਤੀ (ਅੰਦਰਲੇ) ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਛਾਦੋਂਗਯੋ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿੱਚ ਉਦਾਲਕ ਆਨੀ ਅਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸਵੈਤ ਕੇਤੁ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਤਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਤੁਸੀਂ ਹੋ।31
