________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 199 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
“ਜਦ ਈਸ਼ਵਰ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਬੰਧਨ ਕੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਦੁੱਖ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਚੱਕਰ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਤੀਜੀ ਅਵਸਥਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਵੈਸ਼ਵਿਕ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਜੋ ਇੱਕਲਾ ਹੈ ਉਹ ਹੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? | 23
ਮੁੰਡਕ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਹਿਰਦੇ ਦੇ ਬੰਧਨ ਟੁੱਟ ਗਏ, ਸਾਰੇ ਸ਼ੱਕਾਂ ਦਾ ਸਮਾਧਾਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਸਾਰੇ ਕਰਮ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਜੋ ਉੱਚਾ ਅਤੇ ਨੀਵਾਂ ਹੈ। 24 | ਉਹ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਆਚਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਿਰਵਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਨੋ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਉਹ ਜੋ ਤਪ, ਸੰਬਰ, ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਆਤਮਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਫੇਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ”। 25 | ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, “ਕਰਮ ਇੱਕ ਅੰਨਾ ਅਚੇਤਨ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਈਸ਼ਵਰ ਦੇ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਉਹ ਤਾਂ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵਿਚੋਲਗੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਦੂਸਰਾ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀਂ ਜੋ ਕਰਮ ਜਿਹਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇ, ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਵੀਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਿੱਛਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਕਰਮ ਦਾ ਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਵੀ ਭਵਿੱਖ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਸ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕਰਮ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿਆਗ ਭੂਤ ਦੇ ਲਈ। 26
ਬ੍ਰਮ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਉਪਨਿਸ਼ਧਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਰਵਉੱਚ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ ਆਰਨਿਕ ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਯਾਗਵੱਲਯਕ ਨੇ ਸ਼ਾਕਯ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਈਸ਼ਵਰਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਦ੍ਰਮਾ ਦੀ
