________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 198 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਮੰਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, “ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦਾ ਭਾਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।20 | ਆਤਮਾ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ:
“ਜਿਵੇਂ ਸੁਨਿਆਰ ਸੋਨੇ ਦੇ ਇੱਕ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਆਕਾਰ ਵਾਲਾ ਗਹਿਣਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਆਤਮਾ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਅਗਿਆਨ (ਅਵਿਦਿਆ) ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਕੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੇ ਸੁੰਦਰ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਕਾਰ ਚਾਹੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ ਚਾਹੇ ਗੰਧਰਵ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ, ਚਾਹੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੋਵੇ, ਚਾਹੇ ਪਰਜਾਪਤੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ, ਚਾਹੇ ਬ੍ਰਹਮਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ।21 | ਮਨੁੱਖ ਅਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਨਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹਰ ਕੰਮ ਤੋਂ ਉਸ ਦਾ ਮੁਕੱਦਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਪਨਿਸ਼ਧ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਇਸ ਜਨਮ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲੇਗਾ। | ਉਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਛੇਤੀ ਹੀ ਚੰਗਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ ਬਾਹਮਣ, ਖੱਤਰੀ ਜਾਂ ਬਾਣੀਆਂ ਕੁਲ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਬੁਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬੁਰਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ, ਕੁੱਤੇ ਦਾ, ਸੁਰ ਦਾ, ਜਾਂ ਚੰਡਾਲ ਦਾ।22
| ਉਹ ਜੋ ਕਰਮ ਅਤੇ ਜਨਮ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਨਿਰਵਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਉਪਨਿਸ਼ਧਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਅਜਿਹੇ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ ਜੋ ਗਿਆਨ ਦੀ ਉੱਚ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਵਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ:
