________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 175 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਸਤੂਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। | ਤੀਰਥੰਕਰ ਇੱਕ ਅਧਿਆਤਮਕ ਨੇਤਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾਪਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼ੁਭ ਅਤੇ ਮਹਾਨ, ਚੰਗੇ ਕੁਲ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਟ ਦਾ ਨਾ ਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਨਾ ਰੱਖਿਅਕ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਉੱਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਮੂਰਤ ਹੈ ਜੋ ਸਭ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਰਵਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਮੈਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। | ਜੈਨ ਆਗਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨ, ਅਰਹਤ ਅਤੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਸਮਾਨ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਹ ਪੂਰਨ ਗਿਆਨੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਪੂਰਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸਰਵਉੱਚ ਸੱਚ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਵਿਕਾਰ ਭਾਵ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਰਾਹ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। | ਤੀਰਥੰਕਰ ਜਾਂ ਅਰਹਤ ਦੇ 1008 ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਯਆਰਥਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਵੀਰਾਗ, ਸਰਵੱਗ, ਜਿੰਨ, ਬੁੱਧ, ਮੁਕਤ, ਕੇਵਲੀ ਆਦਿ। ਆਸ਼ਾਧਰ ਰਾਹੀਂ ਰਚੇ ਜਿੰਨ ਮਹੱਤਰ ਨਾਮ'65 ਵਿੱਚ ਜਿੰਨ ਦੇ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਅੱਠ ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾਮ ਮਹਾਂਵਿਉਤਪਤੀ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੇ ਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ।166 ਜਦ ਤੀਰਥੰਕਰ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦੀਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦ ਉਹ ਬੋਧ (ਗਿਆਨ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਵਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਪੰਜ ਜਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਜੈਨ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਕ ਸ਼ਬਦਾਬਲੀ ਪੰਜ ਮਹਾਂ ਕਲਿਆਨਕ ਕਿਹਾ ਗਿਆ
ਹੈ।
