________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 164 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
ਪੰਜਵੀਂ ਅਵਸਥਾ ਸਿਥਰਾ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਤਮਾ ਲਗਾਤਾਰ ਸੱਚ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਕੰਮ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਪੂਰਵਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸੰਸਾਰਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਪਨ, ਮ੍ਰਿਗਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ, ਇੰਦਰਜਾਲ ਆਦਿ ਜਿਹਾ ਧੋਖਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਬੇਅਰਥ ਲੱਗਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਆਤਮਾ ਸੂਖਮ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਸਹੀ ਚਰਿੱਤਰ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।129
ਛੇਵੀਂ ਅਵਸਥਾ ਕਾਂਤਾ ਵਿੱਚ ਆਤਮਾ ਧਾਰਮਿਕ ਤੱਤਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਗਮ ਗਿਆਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਆਨੰਦ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਲਗਾਉ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਹ ਅਵਸਥਾ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਣਾਮ ਵਾਲੀ ਹੈ - ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਫਰਕ ਵਿੱਚ ਝਾਂਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 130
ਸੱਤਵੀਂ ਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਭਾ ਵਿੱਚ ਆਤਮਾ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਧੀ ਵਾਲੇ ਆਨੰਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰੀ ਭੱਦਰ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਫਿਰਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਸ਼ਬਦ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਂਖਿਆ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਵਾਹਿਤਾ, ਬੋਧ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸੰਭਾਗਪਰਿਕਸ਼ਯ, ਸੈਵਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵਾਤਮਨ ਅਤੇ ਮਹਾਂਵਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਧਰੁਵਾਦਿਅਮ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। 131
ਆਖਰੀ ਅਵਸਥਾ ਪਰਾ ਹੈ - ਜਿੱਥੇ ਆਤਮਾ ਸੰਸਾਰਿਕ ਵਾਸਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੂਰਨ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਯੋਗ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਵਸਥਾ ਸਮਾਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। 132 ਜਦ ਆਤਮਾ ਅਧਿਆਤਮ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਰਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਭ ਦੇਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਯੋਗ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤੱਦ ਆਤਮਾ ਮਾਨਸਿਕ, ਵਾਚਿਕ ਅਤੇ ਕਾਇਕ ਯੋਗਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਮ ਵੀਰਾਗ ਅਵਸਥਾ ਰੂਪੀ ਮੋਕਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। 133
im
