________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: / 138
ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਸਕਦੀਆਂ। ਆਵਸ਼ਯਕ ਨਿਰਯੁਕਤੀ ਇਹ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਕਿ ਕੇਵਲੀ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਇੱਕਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
61
ਅਚਾਰੀਆ ਕੁੰਦ ਕੁੰਦ ਦਾ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲੀ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੂਰਜ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। 62 ਸਿੱਧਸ਼ੇਨ ਦਿਵਾਕਰ ਵੀ ਕੁੰਦ ਕੁੰਦ ਦੇ ਮਤ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਪਣਾ ਮਤ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਨਯਯ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਅੱਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦਰਸ਼ਨ ਇੱਕਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਕਲੰਕ, ਵਿਦਿਆਨੰਦੀ, ਅਤੇ ਨੇਮੀ ਚੰਦ ਸਿਧਾਂਤ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਵੀ ਪੂਜਪਾਦ, ਕੁੰਦ ਕੁੰਦ, ਅਤੇ ਸਿਧਸ਼ੇਨ ਦਿਵਾਕਰ ਦੇ ਮਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। 63 ਇਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਛਦਮਸਤ ਸੰਸਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੇਵਲੀ ਦੇ ਉਹ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸੱਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ
ਸੱਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਹੈ ਮਨ, ਵਚਨ ਕਾਰਜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਕਰਨਾ। ਉਹ ਸੱਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਨੈਤਿਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਉੱਤਮ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਨਿਯਮਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁ ਵਚਨ ਕਾਇਆ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਜਦ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਸੱਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਰਾਹ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਤਮਾ ਸੱਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੱਦ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਜਦ ਉਹ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨਵਾਨ ਅਤੇ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਅਸੱਮਿਅਕਵਤੀ ਨੂੰ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ
