________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 136 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ।
(ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਪੈਮਾਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਹੈ ਗਿਆਨ ਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਕਦੇ ਪਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਉਤਕ੍ਰਿਸ਼ਟ (ਪਵਿੱਤਰ ਆਤਮਾ ਵਾਲੇ) ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨਾਵਰਨੀਆਂ, ਦਰਸ਼ਨਾਵਰਨੀਆਂ, ਮੋਹਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਾਏ ਕਰਮ ਦਾ ਪੂਰਨ ਨਾਸ਼ ਕਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ।4 ਆਤਮਾ ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਮਾਨ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਸਤੁ ਛੁਪੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਰਘਾਤੀਆ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਕੇ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਮੇਹਤਾ ਨੇ ਠੀਕ ਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਗਰਮੀ ਇਧਰ ਉਧਰ ਘੱਟ ਵੱਧ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸਰਵਉੱਚ ਸਥਿਤੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਸੇ ਕਰ ਗਿਆਨ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਹੁੰਦੇ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਕਰਮਾ ਦਾ ਪੂਰਨ ਵਿਨਾਸ਼ ਕਰਕੇ।55
ਆਚਰਾਂਗ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਭ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ।56 ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਸਰਵਾਂਗ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਰਵੱਗ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਬਾਹਰਲੀ ਵਸਤੂ ਬਚਦੀ ਨਹੀਂ।
ਜਦੋਂ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਦਾ ਉਦੈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਚਾਰ ਗਿਆਨ ਮਤੀ, ਸ਼ਰੂਤ, ਅਵਧੀ, ਮਨ ਪ੍ਰਯੰਭਵ ਅਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਤੇ ਹੀ ਨਛੱਤਰ ਆਦਿ ਅਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਗਿਆਨ ਇੱਕਠੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਰ ਗਿਆਨ ਇੱਕਠੇ ਇਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਹੈ। ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਆਪਣੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਸਰਵੱਗ ਅਤੇ ਸਰਵ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਆਤਮਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਸਾਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਇੰਦਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਕਾਰਨ ਪਰ
