________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 134 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਰਹਿਤ, ਸਰਵਉੱਚ ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਸਹਿਤ ਅਤੇ ਦ੍ਰਵ ਕਰਮ ਅਤੇ ਭਾਵਕਰਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਲ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਮੋਕਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।49
ਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਰੰਤ ਹੀ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਲੈਂਪ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਘਾਟੇ ਰਹਿਤ, ਵਾਧੇ ਰਹਿਤ ਜਿਉਂ ਦਾ ਤਿਉਂ ਉਲਟ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕ ਰਹਿਤ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਆਲ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਨੂੰ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਆਖਦੇ
ਹਨ। 50
| ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਯੋਗ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਪ੍ਰਥਮਾਨੁਯੋਗ, ਕਰਨਾਨੁਯੋਗ, ਚਰਨਾਨੁਯੋਗ ਅਤੇ ਦ੍ਰਵਯਨੁਯੋਗ। ਪ੍ਰਥਮਾਨੁਯੋਗ ਧਰਮ, ਅਰਥ, ਕਾਮ ਅਤੇ ਮੋਕਸ਼ (ਆਤਮਾ ਦਾ) ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈਕਰਨਾਨੁਯੋਗ - ਵਿੱਚ ਅਕਾਸ਼ ਸਮਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਰਣਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਰਨਾਨੁਯੋਗ - ਸਾਧੂ ਅਤੇ ਉਪਾਸ਼ਕ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦ੍ਰਵਯਨੁਯੋਗ - ਵ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉਤਰਾਧਿਐਨ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਗਿਆਨਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ: - 1. ਸ਼ਰੁਤ ਗਿਆਨ (ਜਿਨ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੁਆਰਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ
ਸ਼ਾਸ਼ਤਰਾਂ ਦਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਸੁਣਨਾ) 2. ਆਭਿਨਿਬੋਧਿਕ ਗਿਆਨ (ਅੱਖ ਆਦਿ ਇੰਦਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ
ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ) 3. ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਇੱਕ
ਸੀਮਾ (ਹੱਦ) ਤੱਕ ਰਹੇ ਰੂਪੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸ਼ਾਕਸ਼ੀ
(ਗਵਾਹ) ਰੂਪ ਗਿਆਨ। 4. ਮਨਪ੍ਰਗਿਆਨ (ਦੂਸਰੀਆਂ ਦੇ ਮਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ)
