________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 133
ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਚਰਿੱਤਰ ਲਗਾਤਾਰ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚੈ ਤੋਂ ਆਤਮਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਭੇਦ ਨਯ ਤੋਂ ਗੁਣ-ਗੁਣੀ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਵਿਵਕਸ਼ਾ (ਆਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ) ਕਰਕੇ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੂਪ ਕਿਹਾ ਹੈ।
46
ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸੱਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਚੱਲਣ ਦੇ ਲਈ ਆਤਮਾ ਦਾ ਪੱਥ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਤਰਾ ਅਧਿਐਨ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਅਸੰਮਿਅਕਤਵੀ ਦੇ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਚਰਿੱਤਰ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਅਗੂਣੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਮੁਕਤ ਦਾ ਨਿਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ”।
ਮਿੱਥਿਆ ਦਰਸ਼ਨ ਅਰਥਾਤ ਵਿਚਾਰ ਧਾਰਾ ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਅਮੁੱਲ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਹੀ ਆਤਮ ਸ਼ੁੱਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੂਤਰਕ੍ਰਿਤਾਂਗ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਥਿਆਤਵ ਕਸ਼ਾਏ ਆਦਿ ਤੇਜ਼ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਰੁੜਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਵੱਸ ਹੋਕੇ ਕਸ਼ਟ ਪਾਉਂਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੀਪ ਜਾਂ ਦੀਪ ਗਿਆਨ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
48
ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਭ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਆਮ ਲਾਭ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਸਮੰਤਭੱਦਰ ਅਚਾਰੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਮਿਅਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਜੀਵ ਨਰਕ ਜਾਂ ਸਵਰਗ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਜਦ ਮਨੁੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਦ ਉਹ ਔਜ, ਤੇਜ਼, ਵਿੱਦਿਆ, ਯੱਸ਼, ਬੁੱਧੀ, ਵਿਜੈ ਅਤੇ ਸੰਪਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਉੱਚ ਕੁਲ ਦੇ ਧਰਮ, ਅਰਥ, ਕਾਮ ਅਤੇ ਮੋਕਸ਼ ਦੇ ਸਾਧਕ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਨੀਵੇਂ ਕੁਲ ਆਦਿ ਦੇ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਬੁਢਾਪੇ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਰੋਗ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਕਸ਼ਯ (ਖਾਤਮਾ) ਰਹਿਤ, ਵਿਸ਼ਿਸ਼ਟ ਜਾਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਸੋਗ ਡਰ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕ ਤੋਂ
47
